Kent u die mop van Sam en Moos die naar Parijs gingen? Nee? Die gingen niet! Natuurlijk is dat een flauwe mop. Maar het is precies de manier waarop de voorspelling voor het nakende noorderlicht gevolgd moet worden. Er zijn nogal wat factoren waaraan moet worden voldaan voordat er iets te zien is.
Afgelopen woensdag vond er om 19:46 een enorme eruptie op de zon plaats. Zonnevlek AR2158 spuwde een vlam uit die de in de zwaarste klasse X werd ingedeeld. Bij die uitstoot kwam naast een enorme hoeveelheid oppervlakte van de zon ook een enorme hoeveelheid elektrisch geladen deeltjes mee. De vlam was rechtstreeks op de aarde gericht. Hieronder is de explosie te zien.
Het uitstoten van zonnemassa noemt men een coronal mass ejection. De vertreksnelheid van de massa die bij deze explosie werd uitgestoten lag ergens tussen de 1.300 en 1.400 kilometer per seconde. Omdat de afstand tussen de aarde en de zon zo’n 150 miljoen kilometer is, kunnen astronomen uitrekenen wanneer de massa hier bij de aarde aankomt. Die aankomst is 17.00 onze tijd. Met een marge van plus of min zes uur. Die onzekerheid wordt veroorzaakt door wat zo’n golf onderweg tegenkomt aan onder andere zonnewind, massa van eerdere uitstoten of zwaartekracht van planeten. Hieronder staat de situatie op de zon van afgelopen woensdag. De zonnevlekken zijn genummerd, en te zien als donkere plekken. Ze zijn kouder dan de rest van de zon.
Er is zo’n twintig procent kans om iets te zien. In noordelijke gebieden als Alaska, Lapland of Canada is er zeker sprake van noorderlicht. Het hang van een veelvoud aan factoren af of het op onze breedtegraad zichtbaar is. Is de zonnewind dicht genoeg? Is de snelheid van de zonnewind hoog genoeg? Hoe is de richting van het aardmagnetisch veld? Al die factoren zijn op Poollicht samengevat. Meest belangrijk: de percentages réchts bovenaan de site.
Noorderlicht is niks anders dan het botsen van elektrisch geladen deeltjes die op het aardmagnetisch veld botsen. Het magnetisch veld krimpt daardoor ineen en licht als vanzelf op. Zonder het magnetische veld is er geen leven mogelijk op aarde, omdat het gevaarlijke kosmische straling tegenhoudt. Een storm zoals die vanavond plaatsvindt zou anders het einde van al het leven betekenen. In 1989 legde een storm de hele provincie Quebec plat omdat transformatorstations doorbranden. Vanavond hoeven we ons geen zorgen te maken, omdat de storm te zwak is. In 2012 mistte een enorme vlam ons maar net.
Gewoon. In het noorden. En kijk op Twitter bij de mensen van Poollicht. Maar hou altijd die mop van Sam en Moos in de gaten. Heel vaak gaan die niet.
