Het kabinet liet zich deze week niet van zijn betrouwbaarste kant zien. Op Prinsjesdag stelde staatssecretaris Wiebes nog voor om tot en met 2019 elk jaar wat meer geld uit te trekken voor de zelfstandigenaftrek, de volgende dag liet hij al weer merken daar juist van af te willen. En minister Asscher lapte het Vrouwenverdrag aan zijn laars, met zijn besluit om zzp’ers die zwanger waren tussen 2004 en 2008 de uitkering te onthouden waar zij volgens de Verenigde Naties recht op hebben.
Vorig jaar met Prinsjesdag probeerde het kabinet nog de zelfstandigenaftrek af te schaffen. Dat strandde toen op breed maatschappelijk verzet. Dit jaar leek het juist de hele andere kant op te gaan. De begroting van het ministerie van Financiën bevatte zelfs een staatje waarin de zelfstandigenaftrek gegarandeerd leek – in elk geval tot en met 2019 want verder reikte het perspectief niet.
ZZP’ers die dachten opgelucht adem te kunnen halen, kwamen echter van een koude kermis thuis. Amper een dag later verklaarde staatssecretaris Wiebes van Financiën al in het FD dat de zelfstandigenaftrek een rem zet op het ondernemerschap van zzp’ers.
Volgens de VVD-bewindsman weerhoudt de zelfstandigenaftrek zzp’ers ervan om door te groeien en personeel aan te nemen. Er loopt weliswaar nog een interdepartementaal beleidsonderzoek maar voor hem is het zo klaar als een klontje: de zelfstandigenaftrek moet weg, liever vandaag dan morgen.
De algemene politieke beschouwingen van deze week waren voor de Tweede Kamer niet het moment om het kabinet op deze stunt aan te spreken, maar het kan niet anders of Wiebes moet zich later deze maand alsnog verantwoorden wanneer zijn begrotingshoofdstuk aan de orde komt.
Nadat eerst de staatssecretaris van Financiën op deze manier twijfel had gezaaid aan de betrouwbaarheid van het kabinet als partner voor ondernemend Nederland, kwam daar een dag later de minister van Sociale Zaken nog eens overheen.
Een paar weken geleden was gebleken dat de overheid in de periode 2004-2008 zwangere zzp’ers had gediscrimineerd door hen – anders dan werkneemsters in loondienst – geen uitkering te geven. Volgens het Vrouwenverdrag van de Verenigde Naties moesten zij die nu alsnog krijgen.
ZZP’ers die voor herstelbetaling in aanmerking kwamen en zich meldden kregen echter nul op het rekest: Sociale Zaken moest de uitspraak eerst nog ‘bestuderen’. Dat heeft het inmiddels gedaan: minister Lodewijk Asscher (PvdA) maakte donderdag bekend dat zij naar hun centen kunnen fluiten. Zijn voorganger De Geus (CDA) had terecht onderscheid gemaakt tussen zzp’ers en werknemers, en bovendien: de dames die het betrof waren inmiddels al lang en breed bevallen dus een uitkering was mosterd na de maaltijd.
Het lijkt ons stug dat de Tweede Kamer de minister daarmee weg laat komen. Zelfs voor zijn eigen partij zou het besluit van Asscher onverteerbaar moeten zijn. Die zal er in 2008 toch niet voor niets aan hebben bijgedragen dat er aan de discriminatie van zzp’ers op dit vlak een einde werd gemaakt.
In een advies aan het Europese Hof van Justitie heeft advocaat-generaal Wahl deze week vastgesteld dat vakbonden onder bepaalde voorwaarden CAO-afspraken mogen maken over minimumtarieven voor zzp’ers. De FNV, die deze kwestie had aangekaart, vierde de uitspraak als een overwinning.
Of zzp’ers er blij mee moeten zijn? Uit de tekst van de uitspraak blijkt dat afspraken over hun tarieven alleen toegestaan zijn als die aantoonbaar de positie versterken van medewerkers in vaste dienst. Zij mogen niet ‘oneerlijk’ beconcurreerd worden door goedkopere zzp’ers.
Uit gegevens die het kabinet aan de Tweede Kamer heeft verstrekt blijkt dat de Belastingdienst dit jaar van 1008 zzp’ers in de zorg de VAR-wuo heeft omgezet in een VAR-loon. Dat is bijna twee keer zo veel als staatssecretaris Wiebes eerder had aangekondigd. Een deel van de getroffen zzp’ers kan de laatste maanden van het jaar als deelnemer aan een pilot alsnog aan de slag. Voor 2015 is echter nog niets geregeld.
‘Zelfstandig werkende vakmensen zijn steunpilaar van de economie (Hans Biesheuvel)’
Tijdens de algemene politieke beschouwingen heeft D66 voorgesteld om zelfstandigen die hun eerste personeelslid in dienst nemen, een korting te geven op de sociale premies die zij daarvoor moeten afdragen. Partijleider Pechtold hoopt er zo op een positievere manier aan bij te dragen dat zzp’ers doorgroeien dan door het afschaffen van de zelfstandigenaftrek.
Volgens Hans Biesheuvel van ONL voor Ondernemers kan zo’n maatregel alleen werken als onderdeel van een pakket aan maatregelen dat voor álle ondernemers de loonkosten terugdringt.
In de eerste editie van het nieuwe BNR-programma ZZP Café waarschuwde Biesheuvel bovendien voor het beeld dat zelfstandigen zonder personeel mindere ondernemers zouden zijn. Volgens de ONL-voorman zijn zelfstandig werkende vakmensen van oudsher een steunpilaar van de Nederlandse economie.
Vorige week maakten de vier belangenorganisaties die samen het initiatief hebben genomen voor het zogenaamde zzp-pensioen bekend dat maar liefst 60%van de zzp’ers serieus zou overwegen daaraan deel te nemen. Dat leek ons al een beetje veel. Deze week kwam onderzoeksbureau Conclusr met hele andere cijfers: maar iets meer dan de helft van de zzp’ers zou überhaupt weet hebben van het initiatief, en een ruime meerderheid van hen zou er geen brood in zien.
De SER heeft deze week een advies vastgesteld waarin staat zzp’ers toegang moeten krijgen tot wat heet ‘arbeidsgerelateerde zorg’. Een opmerkelijke gedachte, want de voornaamste functie van de bedrijfsarts is om een werknemers die ziek wordt zo rap mogelijk weer aan de arbeid te krijgen zodat zijn of haar werkgever geen loon aan hoeft door te betalen aan een personeelslid dat thuiszit.
ZZP’ers plegen er zelf voor te zorgen dat zij aan de slag blijven, al dan niet samen met hun huisarts. Het gaat immers om hun eigen portemonnee. Maar FNV Zelfstandigen ziet wel wat in het plan. Deelnemers aan de collectieve zieketekostenverzekering van de vakbond kunnen gratis terecht bij een arbeidsgeneeskundige van verzekeraar Menzis.
Zelfstandigen Bouw heeft een zwarte lijst opgesteld van personen en bedrijven die er een gewoonte van maken om zzp’ers in te huren en hen vervolgens niet te betalen. Leden van de belangenorganisatie kunnen de lijst opvragen – en malafide opdrachtgevers voordragen voor vermelding.
Pierre Spaninks schrijft iedere zondag over zzp’ers in TPO Magazine. En dus op Blendle. Klik hier voor een overzicht en hier voor een abonnement.
