“Ironie is een airbag en authenticiteit is een vlaflip”. Groene-redacteur Joost de Vries spreekt dinsdagavond in pesterige oneliners op het Grote Authenticiteit Debat in De Balie. Terwijl elders in de wereld heel authentiek hoofden worden afgezaagd, verzamelden zich in het Amsterdamse zaaltje een groep mensen die zich buigen over de vraag wat er nog echt is.
1 Praten over authenticiteit blijkt even inspannend als het uitpluizen van het etiket van een flesje Extran. Waar bestaat het goedje nu precies uit? Welke e-nummers deugen wèl, en welke e-nummers deugen niet. En is het drinken van Extran wel écht gezond? Of is een sinaasappel uit Valencia niet veel heilzamer? Je wilt het flesje het liefst gorgelend leegklokken, maar moet eerst verantwoording afleggen wat je drinkt en waarom je drinkt. Wat opvalt: mensen die geen dorst hebben kunnen urenlang over authenticiteit praten.
2 Of hebben tijd over. Personen met een gezin of een baan hebben helaas geen tijd om op dinsdagavond te filosoferen over de vraag of een arbeider die een berenklauw eet echt is of een slaaf is van consumptiemaatschappij? Wie hier langer dan vijf minuten serieus over kan kletsen heeft thuis duidelijk geen krijsende baby liggen die een luier kan volpoepen.
3 Bij een authenticiteit-debat is er altijd iemand in de zaal die het kapitalisme de schuld geeft dat wij ons onoprecht gedragen. Die persoon ziet er altijd een beetje gekweld uit. En verontwaardigd. Die persoon had deze keer ook een naam. Haar naam was Marian Donner.
4 Bij een authenticiteit-debat is er altijd ook iemand die zegt dat je met ironie alleen niet verder komt. Dat was deze keer Joost de Vries. De essayist gaf het voorbeeld van het etentje van vrienden. Iedereen moest zijn meest favoriete maaltijd uit zijn jeugd bereiden. Conclusie: “Dan sta je dus om half een allemaal vlaflips te fabriceren. Dat is wel lekker, maar ook een beetje gemakkelijk. Je zou ook kunnen denken: ik ga heel erg mijn best doen op een oud recept van mijn ouders.”
5 En dan is er ook altijd iemand die hier ergens tussenin zweeft met zijn mening. Dat is de man die de zweem om zich heen heeft hangen echt goed over de materie te maken nagedacht. Dat is de figuur die het ‘oprechte veinzen‘ propageert. (Laat in dat verband de naam Frans Kellendonk vallen en u scoort punten). Dit is vaak de derde spreker. Een man die door de woestijn van authenticiteit is gewandeld en heeft gezien dat je niet authentiek kan zijn, maar er wel naar moet streven. Maarten Doorman is deze man. Doorman kan trouwens ongelofelijk goed een wenkbrauw optrekken als andere mensen praten.
6 Tenslotte is er dan een tragisch figuur dat zo’n avond moet beschrijven. Wat moet je ermee? Authenticiteit is een slang die in zijn eigen staart bijt. Het grote probleem van deze giftige ratelslang is dat hij zijn staart niet weggekauwd krijgt, omdat het beest niet in staat is om zijn eigen hoofd op te vreten. Dat is waar het mis gaat op dit soort salonavonden. We kunnen moeilijk uit onze eigen schaduw springen, maar claimen dat toch steeds beter te kunnen. ‘Authenticiteit’ is ondertussen het meest verkochte product in Plato’s Grot. We zien onze eigen schaduwen op de wand en claimen dat we echt zijn.
7 Authenticiteit op deze dinsdagavond is toch vooral twee ouders die trots naar het kunstwerk komen kijken van hun zoon Sebastiaan Werkendam. Deze pas afgestudeerde kunstacademiestudent had een altaar gebouwd om de authentiek-mythe een beetje te ontmaskeren. In het nisje staan flesjes reukwater met het etiket ‘Nostalgic‘, brandt er een kaars met het woord ‘Vintage‘ en ligt er een vinylpaat die is getiteld: ‘Honest‘.
“In contemporary society, a new ambition has taken root”, stelt Werkendam in zijn afstudeerwerkstuk. “It is the most prevailing desire of current times; it is the aspiration to be authentic. But there seems to be many misconceptions and we must uncover these shallow fads for what they are: completely arbitrary things, tied to our bourgeois way of life. It is time to shatter, dispel and destroy the common misconceptions. In the name of authenticity, let us all unite!”
Werkendam keek rond, zweeg lang en sprak toen profetisch: “Authenticiteit? Joh, dat is de nieuwe religie.”
Foto: Jan Boeve/De Balie
