Journalisten moeten goed vragen kunnen stellen. Dat was een van de lessen die de serie Kijken in de Ziel onlangs opleverde. Maar onbevangen vragen stellen is vaak onmogelijk. Iedereen heeft immers ideeën hoe de wereld in elkaar zit en die ideeën kleuren welke vragen je stelt, welke antwoorden je krijgt of denkt te krijgen. Hoe zit dat als we onbevangen naar politiek Den Haag kijken?
We nemen: een hele gewone dinsdag in politiek Den Haag. Als je als buitenstaander onbevangen probeert te kijken naar de politiek zoals die zich op die vierkante kilometer van het Binnenhof voltrekt, wat zie je dan? Wat zijn dan de belangrijkste kenmerken van het politieke bedrijf? Het lijken er drie, maar ze zijn allen misleidend.
Het Binnenhof is een soort museum. ProDemos is een stichting die zeer veel leerlingen van middelbare scholen dagelijks door de Tweede Kamer loodst. Als je in de Tweede Kamer bent, trekken meerdere schoolklassen per uur aan je voorbij. Het museale karakter blijkt ook uit de enorme hoeveelheden mensen die naar het vragenuurtje komen. De medewerkers van de beveiliging draaien overuren om ieders tassen en jassen te controleren en iedereen van een sticker te voorzien. De suggestie van dit alles is dat de Tweede Kamer heel belangrijk en bezienswaardig is.
Het Binnenhof kent een pakkencultuur. Mannen lopen in tweedelig pak en ook vrouwen zien er netjes uit. Het is direct duidelijk waarom een voormalig Kamerlid als Hans Spekman hier altijd opviel: hij was vermoedelijk de enige die niet koos voor de zakelijke kleding die je ook in het bedrijfsleven tegenkomt. De goed geklede mensen nemen regelmatig plaats voor de camera’s van journalisten. Anderen lopen met enorme hoeveelheden papier onder hun arm. De suggestie is steeds weer dat de mensen die hier lopen een enorme status hebben. Ze zijn belangrijk.
Het Binnenhof kenmerkt zich tenslotte door overmaat. Er zijn hier zoveel Kamerleden dat je de meeste niet kent, ook niet als je politiek geïnteresseerd bent. Er zijn hier heel veel onderwerpen die worden besproken bij zoveel vergaderingen dat je ze niet allemaal kunt bijwonen. Per vergadering worden enorme stapels papier besproken. Het is allemaal ‘heel veel’. De suggestie die hiervan uitgaat is dat Den Haag het zenuwcentrum van Nederland is. Hier bepaalt men wat elders gebeurt, op heel veel terreinen en vaak met veel oog voor detail. Alweer heel belangrijk.
Maar de schijn bedriegt. Als je langer nadenkt klopt dit allemaal niet. Politiek Den Haag is nauwelijks bezienswaardig: de meeste debatten zijn uiterst saai en er is weinig ‘te zien’. De meeste bezoekers komen hier omdat ‘het moet’ van school, niet omdat ze denken dat het interessant is. Anderen willen vooral bekende Nederlanders zien.
De status van politici valt eveneens tegen. In de publieke opinie is hun status enorm achteruit gehold en zijn ze van het voetstuk gevallen waar ze ooit op stonden. Maar in Den Haag valt dat niet op omdat er juist op deze plek nauwelijks directe contacten met burgers bestaan en politici vooral met elkaar en met journalisten spreken.
En Den Haag heeft ook steeds minder te zeggen. Europa is steeds invloedrijker geworden en gemeenten nemen taken van het Rijk over. Burgers worden aangezet tot maatschappelijk initiatief en de afgelopen decennia werden veel publieke instellingen op afstand van de overheid gezet. De Tweede Kamer gaat er allemaal niet meer over.
Rondkijkend op het Binnenhof, lijkt alles en iedereen van een enorme importantie, ook al klopt dat maar half. Is er geen beter bewijs dat beeldvorming alles is in de politiek? Wat is er eigenlijk belangrijk aan het verhaal dat een politiek leider eigenlijk niet ter discussie stond? Wat is er belangrijk aan militaire steun van Nederland aan acties waarvoor die steun eigenlijk niet nodig is? En waarom is het belangrijk dat een partij gratis bier wil uitdelen terwijl dat toch niet gaat gebeuren?
De Haagse Grabbelton is een rubriek van notities, geruchten, observaties en onbewezen theorieën uit de Nationale Vergaderzaal. Maar u vindt hier ook de kruimels die de kolommen bijna niet haalden en hopelijk ook enkele krenten uit de Haagse Pap. Chris Aalberts had in dit geval even een meditatief moment.
