Het kamertje bij de NAVO-top in Wales was te klein om ook nog Nederland te herbergen. Vandaar dat ons land bij de eerste bijeenkomst over de bestrijding van ISIS begin september niet mee mocht praten. Toch behoorden we tot de coaltion of the willing, zo bezwoer premier Rutte. En ja, het moet de Amerikanen inmiddels wel duidelijk zijn: Nederland wil echt dolgraag meedoen aan het bestrijden van ISIS.
De V.S hebben het voortouw genomen in de acties tegen de islamitische terreurgroep. Eerst deze zomer toen Yezidi’s op een berg in Noord-Irak dreigden te verhongeren (en oliebelangen in Erbil in gevaar kwamen). Vervolgens op talrijke strategische plekken. Bijvoorbeeld onlangs nog rond een grote dam bij Mosul, waarbij de angst was dat de extremisten half Irak onder water zouden zetten. En nu dan weer sinds dinsdagochtend in nota bene Syrië, nadat 140.000 Koerden zijn verdreven van huis en haard.
VVD-fractievoorzitter Zijlstra zei dinsdagmiddag in de wandelgangen van de Tweede Kamer dat “we gezien de ontwikkelingen niet te lang moeten wachten”. CDA, ChristenUnie en SGP vinden al sinds deze zomer dat Nederland een militaire rol moet spelen in het conflictgebied.
Dat Rutte en Timmermans op hun hoede zijn, heeft alles te maken met de politieke Nederlandse steun aan de Irak-oorlog in 2003. De commissie-Davids onderzocht of die steun deugde. Belangrijkste conclusie: er was destijds geen adequaat volkenrechtelijk mandaat (van de Verenigde Naties) om Irak binnen te vallen.
Dat was een flinke tik op de vingers van het toenmalige kabinet-Balkende dat de Amerikaanse lijn had gevolgd dat verschillende VN-resoluties uit de tijd van de eerste Golfoorlog (1990-1991) impliciet tot zo’n VN-mandaat leidden. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen refereerde premier Rutte dan ook meerdere keren aan de juridische haken en ogen van militaire actie tegen ISIS. Hij benadrukte dat zorgvuldigheid voorop staat. Gisteren voegde hij daar tijdens een vergadering van de Verenigde Naties in New York aan toe dat het nog wel even kan duren voor het kabinet eruit is. “Wij staan niet alleen, het gaat om een grote groep landen die samenwerken. We hebben tijd nodig. Als je mogelijk militairen uit Nederland om een bijdrage vraagt in de strijd tegen ISIS, dan moet dat zeer zorgvuldig.”
PvdA-leider Diederik Samsom heeft het rapport van Davids kennelijk ook goed tussen de oren. Hij benadrukte dinsdagmiddag dat er een VN-mandaat nodig is om doelen in Syrië aan te vallen. Alleen in uitzonderlijke situaties, zoals bij genocide, zou er wat hem betreft onmiddellijk kunnen worden ingegrepen
De scherfvesten en helmen die Nederland aan de Koerden in Noord-Irak heeft gegeven zijn weggelachen. Niet zozeer in het Nederlandse parlement, maar door de Koerdische strijders zelf. In Nieuwsuur zeiden de peshmerga dat ze wapens nodig hebben. Een oorlog win je niet door beschermende kleding te dragen, luidt hun redenering. Zit wat in. Ondertussen steunt Frankrijk de V.S met bombarderen in Irak. Sinds dinsdagochtend zijn de Amerikanen bovendien met hulp van vijf Arabische landen begonnen doelen in Syrië aan te vallen. Ook de ‘hoofdstad’ van het kalifaat, Raqqa, werd niet gespaard. Overigens heeft de Syrische president Assad de interventie van de Amerikanen verwelkomd.
Terwijl Nederlandse ambtenaren dus studeren op internationale verdragen en de politiek wacht op de Verenigde Naties, is de strijd met ISIS al volop aan de gang. Defensiespecialist Rob de Wijk zei onlangs in Trouw dat Nederland op korte termijn vier tot vijf F16’s kan leveren aan de anti-ISIS-coalitie. Omdat de Iraakse regering officieel om hulp heeft gevraagd, kan dat zelfs direct. Een volkenrechtelijk mandaat is voor Irak niet nodig. En voor Syrië is dat de vraag nu het Assad-regime de bombardementen op de islamitische terreurgroep indirect heeft goedgekeurd.
De SP vindt als enige partij in Nederland dat ons land geen enkele militaire bijdrage moet leveren in het bestrijden van ISIS. De partij zoekt de oplossing in het versterken van de politieke positie van de soennieten in Irak. Die groep werd inderdaad zwaar gediscrimineerd door het sjiitische Iraakse regime en veel soennitische stammen hebben daardoor de zijde van ISIS gekozen. Met het betoog van de SP kun je het oneens zijn, maar het is helder.
Het kabinet spreekt met dubbele tong: het wil toetreden tot de coalitie tegen ISIS, maar komt niet over de brug. Het is duidelijk dat Nederland andere landen de strijd met ISIS laat opknappen. Als dat een keuze is, dan wordt het tijd hiervoor uit te komen. Die actie lijkt er na vandaag te komen. Om vier uur komt het kabinet in een extra zitting bijeen om hierover te besluiten. De traagheid is gezien de ernst van de situatie bijna gênant.
De auteur schrijft dit blog op persoonlijke titel.
