We hebben een nieuw speeltje op tv. Nog even en John de Mol krijgt er lucht van en het wordt een mega commercieel succes. Het formatje kan per land simpelweg aangepast worden, want overal dreigt het scherpe mes van IS. Werktitel: de bangmakerijshow.
Zondagochtend half tien. De Olie B. Bommel van de Lage Landen, vader des vaderlands, schuift aan bij Charles Groenhuijsen. Ivo Opstelten, de man die dagelijks over u waakt, legt gewicht in de schaal met zijn zware bas, maar zoals gebruikelijk zegt hij helemaal niks. Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder. Blijf naar popconcerten gaan, voetbalwedstrijden, reis met bus en trein, en doe maar één ding: kijk uit je doppen.
Groenhuijsen, vroeger toch een respectabele journalist voor NOVA en het NOS-Journaal, komt, net zoals Opstelten, ook niet veel verder dan het onderwerp gewicht geven door een gefronst, bezorgd gezicht te trekken. Met ook zo’n timbre dat vroeger nog autoriteit suggereerde, maar nu hij bij Omroep MAX zit, krijgt het oude kunstje iets zieligs. Iets van plaatsvervangende schaamte. “Bent u bang?” Nee, meneer Groenhuijsen. Helaas. Ik moet u teleurstellen.
Ellen ten Damme die haar nieuwe CD Berlin komt promoten, pruttelt wat over een geweldspiraal en stigmatisering van bepaalde groepen in de samenleving. Want ja, vroeger was geluk heel gewoon in de Kinkerstraat, maar die tijd is voorgoed voorbij. De directeur van Pink Ribbon is gewoon op de fiets gekomen en had geen enkele behoefte om uit haar doppen te kijken. Lekker vroeg door Amsterdam scheuren, haar in de wind en vriendelijk glimlachen tegen alle mannen en vrouwen, die wel eens een potentiële Jihadslager zouden kunnen zijn.
Hoe lang gaan onze jongens en meisjes van de strijdkrachten al niet op missie naar de brandhaarden in de wereld? Libanon, Irak/Koeweit, voormalig Joegoslavië, Kososvo, Afghanistan, Somalië en Mali. Het begon allemaal in Korea, tussen 1950 en 1955, met 123 Nederlandse dode militairen. Heeft u sinds die tijd ooit achterom gekeken tijdens het fietsen of een doorgedraaide Irakees u alsnog een handgranaat of gaspatroon zou toewerpen? Ik niet.
Sinds maart 2013 is er volgens Opstelten al sprake van een “substantieel reeële dreiging”. We moeten dus rekening houden met een aanslag. Waar dan ook. Want zoals de CEO van Fokker in de studio in alle wijsheid concludeert: actie geeft reactie. Kom er maar eens op. Dat getuigt van een haarscherp inzicht in de materie, toch?
Heel even, terwijl de bangmakerijshow net lekker begint te lopen, meldt Groenhuijsen uit het niets dat Brigitte Bardot tachtig jaar is geworden. Inderdaad, een stijlicoon, vindt het gezelschap in de studio. Opstelten kan zich geen film met haar voor de geest halen. Hij kent alleen maar één naam van een ex-echtgenoot, Roger Vadim.
Terug naar de dreiging. Opstelten legt vol trots zijn zero-tolerance beleid uit, gericht tegen Nederlandse Jihadisten. 49 paspoorten ingenomen, 30 uitkeringen stop gezet. Onder 30 gevaarlijke, verdachte tiepjes loopt een onderzoek vanwege opruiing en recrutering. In totaal gaat het om 140 personen, waaronder 40 vrouwen. Begint u al bang te worden? Opstelten wel. Die denkt dat ze als getrainde oorlogsmachines terugkeren van het front en uw veilige buurt tot werkterrein verheffen. Dus deuren en ramen dicht, lieve mensen, want elke buurman zou wel eens een Jihadist kunnen zijn.
De man waar ik zelf het meest bang van word is Dick Schoof, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Zoek zijn fotootje maar eens op. Bekend van de uitspraak: “Mijn kinderen zien me vaker dan alleen zondagavond om het vlees te snijden”. Of deze: “Ik ben geen carrièreplanner. Laat ik zeggen dat ik een vrij voorspoedige loopbaan gehad heb tot dusver. Ik ben sterk betrokken bij alles wat ik doe”. En nu komt ie: “Daarbij maakt het eigenlijk niet eens zoveel uit wat dat is. Ik vind alles leuk binnen het openbaar bestuur.” Moeiteloos gevonden op de site van Intermediair. De man heeft iets zalvends als hij voor de camera verschijnt, geen greintje vastberadenheid. Met dit zachte ei winnen we geen enkele denkbeeldige oorlog.
Ik ben heel benieuwd wat er deze week gaat gebeuren. Of u en ik nog een keer een overdosis bangmakerij gepresenteerd krijgen. Ieder programma maakt zich daar schuldig aan. Ook de quasi inhoudelijke rubrieken liften mee op onderbuiksentimenten en het aanwakkeren van een nationale koorts, die tot een collectieve waakzaamheid moet leiden. Waakzaam voor wie? Voor wat?
Hoogleraar terrorisme Edwin Bakker van de Universiteit Leiden mag van mij zo de baan van Dick Schoof overnemen. Bakker is geen voorstander van de maatregel dat militairen hun uniformen niet meer mogen dragen tijdens het reizen. In NRC van zaterdag zegt hij: “We sturen ze wel in F16’s naar het Midden-Oosten om te schieten, maar we zeggen: ze mogen hier in Nederland geen enkel risico lopen. Wat willen we daar nou mee zeggen?”
Het geeft aan dat de zogenaamde “intelligence” waar Opstelten over roemt niet meer is dan wat willekeurige maatregelen, waar verder geen enkele visie of filosofie achter schuilt. En het complete journaille loopt daar als een kip zonder kop achteraan.
