“Overgrote meerderheid wil Zwarte Piet niet aanpassen” kopte EenVandaag vorige week naar aanleiding van nieuw onderzoek, gevolgd door veel media. Een even gerechtvaardigde kop had kunnen zijn: “Nederlanders vóór Piet-verandering bijna verdriedubbeld”, of: “2,5 miljoen Nederlanders vind Zwarte Piet discussie terecht”, of zelfs: “Kwart van Nederlanders tevreden met roetveeg-piet”. Het onderzoek toont namelijk ook een opmars van veranderingsgezinden.
Het blijft een hardnekkig misverstand dat maar een ‘heel kleine minderheid’ Zwarte Piet als negatief zou zien. Vorig jaar februari bleek al uit onderzoek van de gemeente Amsterdam dat rond de driekwart van alle Amsterdammers met Surinaamse, Antilliaanse of Ghanese achtergrond Zwarte Piet als discriminerend ziet voor zichzelf en/of anderen. Ook van de autochtone Amsterdammers gaf een kwart aan Zwarte Piet als discriminerend te zien, waarmee het aantal critici omgerekend alleen al in Amsterdam in de honderdduizenden mensen loopt. Belangrijk om hierbij te benadrukken is dat deze cijfers van vorig jaar februari zijn, dus niet alleen vóór de discussie en aandacht dit jaar, maar ook zelfs vóór de heftige discussie en aandacht vorig jaar. Inmiddels is de discussie groter en bekender geworden en zijn de aantallen zonder twijfel gegroeid.
Ja maar, hoor ik al zeggen, in Amsterdam is veel meer begrip en kritiek dan in heel Nederland! Toch blijkt ook uit recent landelijk onderzoek (PDF) van EenVandaag dat meer dan anderhalf miljoen Nederlanders voor aanpassing zijn, en dat het aantal sinds vorig jaar bijna verdrievoudigd is (vorig jaar 5 procent van de ondervraagden, dit jaar 13 procent). Ook al kopte EenVandaag “Overgrote meerderheid wil Zwarte Piet niet aanpassen” , de cijfers laten een opmars zien van veranderingsgezinde mensen.
1 op de 5 Nederlanders (19 procent) vindt het inmiddels terecht dat er een discussie gevoerd wordt over Zwarte Piet (vorig jaar was dit nog 8 procent). En bijna een kwart van alle Nederlanders (23 procent) blijkt een aangepaste Piet met zwarte roetstrepen op het gezicht een acceptabele oplossing te vinden.
EenVandaag geeft aan dat opleidingsniveau en leeftijd een rol spelen bij aanpassingsbereidheid. “Hoger opgeleiden zijn wat vaker bereid aanpassingen aan het uiterlijk te accepteren (23 procent) dan de laagst opgeleiden (4 procent), en Piet mag van de groep tussen de 18 en de 35 jaar ook meer veranderd worden (20 procent) dan van 65-plussers (7 procent).” Uit het Amsterdamse onderzoek bleek verder dat meningen van ‘witte’ en ‘zwarte’ Nederlanders heel erg verschillen. Maar EenVandaag splitst de cijfers niet verder uit.
Uitzondering is de vraag waarbij aan de respondenten met een donkere of getinte huidskleur en ouders uit Suriname of de Nederlandse Antillen is gevraagd of zij zich in het verleden “persoonlijk gekwetst gevoeld” hebben “door racistische uitlatingen rond Zwarte Piet”. Bij 30% van deze groep blijkt dit het geval. Het gaat in deze vraagstelling om een combinatie van twee dingen, dus de groep voor wie slechts een van de twee geldt (ofwel persoonlijk gekwetst voelen ofwel racistische uitlatingen rond Zwarte Piet ontvangen hebben) kan heel goed groter zijn. Ook bleek uit het Amsterdamse onderzoek dat het aantal mensen dat Zwarte Piet als negatief beleeft voor zichzelf of anderen een stuk groter is dan het onderdeel dat zich ‘persoonlijk gekwetst’ voelt.
EenVandaag liet vorig jaar mensen met een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond vertellen hoe zij het Sinterklaasfeest en Zwarte Piet ervaren. Dit jaar begrijpt een kwart van alle deelnemers aan het onderzoek (23 procent) dat mensen met een donkere huidskleur Zwarte Piet als discriminerend ervaren, een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar (17 procent).
Steeds meer mensen spreken zich uit voor verandering, en de deze week gelanceerde ‘Pietmakeover’ campagne biedt video’s met aansprekende voorbeelden van bekende en onbekende Nederlanders. Zowel de initiatiefnemers als mensen die erover twijfelen zich uit te spreken of lokaal veranderingen in te voeren mogen zich gesterkt weten: het aantal mensen dat veranderingen initieert en ondersteunt is weliswaar nog een minderheid, maar loopt wel in de miljoenen mensen en groeit sterk.
