Eigenlijk hebben we het in Nederland best goed voor elkaar. Wees niet bang, dit gaat geen rant worden over het wel dan niet toestaan van Zwarte pPieten of iets van een andere (politieke) aard. Dit gaat over het muzikale landschap van Nederland. En dan vooral op radiogebied.
Zoals wel vaker is er voor iedereen wel wat, lekker Hollands dus. Zo kunnen kids uit de Bijlmer naar gasten als Keizer op 101 barz luisteren, blijft Jan Smit op 100% NL, muziek voor in de polder maken en kunnen tienermeisjes weg zwijmelen bij Kensington of vergelijkbare bands op 3FM. Voor de krasse knarren onder ons is er Radio 4, de bouwvakkers komen de dag door met het vaste bandje van Sky Radio en de vlotte veertiger heeft in zijn kantoor Sublime FM opstaan. Het lijkt alsof iedereen bediend kan worden, maar toch mist er iets.
Er is een gat dat niet gevuld lijkt te worden. Het voelt voor mij namelijk alsof de radiostations vooral aan de oppervlakte van het muzikale spectrum blijven. Laat ik duidelijk zijn, op een programma waarin de mooiste bakeliet platen worden uitgezocht zit niemand te wachten, maar een beetje verdieping zou welkom zijn. Ook begrijp ik dat radio stations en dj’s vast zitten aan een playlist, en dat het voor de advertentie-inkomsten handig is om een zo groot mogelijk publiek te bereiken. Het blijft business natuurlijk. Waar ik het over heb, is iets waarvan ik vrees dat het nooit zal gaan gebeuren in Nederland. Ik zou graag willen doen wat de BBC doet met Radio 1 en Radio 1Xtra.
Radio 1 bestaat uit twee varianten. Zo zijn er de reguliere uitzendingen die gericht zijn op een breder publiek, en Radio 1Xtra dat draait op de subculturen die spelen in Engeland. En het is vooral de laatste variant die mijn interesse op wekt. 1Xtra is te beluisteren via digitale radio’s, internet en tv maar heeft geen plekje op de kabel. Dit hindert de luistercijfers echter niet, aangezien het publiek vooral via telefoons en dergelijke afstemt. 1Xtra staat in het teken van grime, jungle, dubstep, 2step en andere muziekstijlen die hun oorsprong vooral in het Verenigd Koninkrijk vinden.
Maar ook het hoofdstation draagt zijn steentje bij. Zo heeft Benji B al jaren lang een goed beluisterde show waarin hij dingen draait die tijdens de popuurtjes nooit te horen zullen zijn. Ook Gilles Peterson heeft 12 jaar lang een show op Radio 1 gehad (nu op Radio 4), die naar een legendarische status is gegroeid. Dit niet alleen door zijn interviews en artiesten die lang kwamen, maar vooral door de muziek die hij draaide. Waar Benji B meer naar platen leunt die je ook in de club zou kunnen horen, gooide Gilles Peterson het over een andere boeg. Gebruik makend van zijn enorme platen collectie en wereldwijde connecties bracht hij een show die bol stond van muziek waarvan bijna niemand iets kende. Hij was een trendsetter die ook af en toe alleen maar vinyl draaide, gewoon omdat hij daar zin in had.
De tegenhanger van deze stations bestaan niet echt in Nederland, 101 Barz of FunX zouden nog het dichtste tegen 1Xtra aanleunen terwijl Radio 1 geen soortgelijke show kent. En de reden waarom dat is, is vrij simpel. Doordat de kwaliteit niet hoog genoeg is, of omdat het niet in de Nederlandse standaard past. Bij 101 Barz krijg ik het gevoel dat iedereen die een track in fruity loops gemaakt heeft een sessie mag doen, en doordat de verschillende muziek scenes niet groot en sterk genoeg zijn heeft Nederland ook geen echte ondergrondse cultuur zoals Engeland dat wel heeft. Net als 101 Barz richt 1Xtra zich op het ‘’urban’’ publiek, maar door de hoge standaard in kwalitatief opzicht komt niet iedereen zomaar op de radio.
Bovendien zijn veel stijlen die op 1Xtra gedraaid worden ontstaan in Engeland, en heerst er een langere traditie op dat gebied. Engeland heeft zijn grime-scene al 25 jaar kunnen ontwikkelen, terwijl veel jonge rappers in Nederland zich vooral aan (Amerikaanse) sterren proberen te spiegelen. En dat terwijl het Nederlandse geluid er wel degelijk was met acts als Opgezwolle die een eigen markt wisten te creëren. Helaas lijkt die markt nu weer verdwenen te zijn, en zijn we eigenlijk weer terug bij af. Zo doet Radio 1 ook veel live optredens in hun Live Lounge. Ook 3FM en 538 doen vaak live optredens, maar het verschil zit hem er in dat Radio 1 de bands hele sets laat spelen. En wat vooral interessant is, is dat het vooral elektronische acts zijn die hun muziek op een andere manier laten horen door middel van een live band.
Wat ook meespeelt is dat de markt in Nederland simpelweg te klein is. De populairste shows van 1Xtra trekken zo’n 6,5 miljoen luisteraars. Niet slecht voor een internetstation, en bovendien zijn dat cijfers waar 538 alleen maar van kan dromen. Radio 6 heeft een aantal jaar geprobeerd om de diepte in te gaan, en de resultaten mogen duidelijk zijn. Een klein markt aandeel plus gigantische reorganisatie in 2014 waardoor de shows die nog enigszins iets anders probeerden te doen geslachtofferd werden. Radio 6 is terug bij af, Respect van Aretha Franklin is weer de standaard geworden.
Hoewel we op dit vlak tekort komen in Nederland is zeker niet alles slecht. Zo heeft 3FM een speciaal plekje in mijn hart. Niet alleen door de combinatie van het praat gedeelte en het muziek gedeelte, maar vooral door de kans die ze veel bands bieden via programma’s als Serious Talent. Hoewel het niet helemaal mijn smaak is, blijft het tof dat er aandacht gegeven wordt aan de (indie-)scene in Nederland.
Misschien is het antwoord simpel, en moeten we gewoon lekker via internet naar de BBC luisteren, maar ergens hoop ik toch dat we op een dag een mini variant van Radio 1 en 1Xtra mogen verwelkomen in het Nederlandse radiolandschap.
