In Lunteren staat een bijzonder historisch monument te vervallen: de Muur van Mussert. Van 1936 tot 1940 werd deze locatie door de NSB gebruikt voor zogenaamde hagespraken voor de eigen achterban. Tien jaar geleden was de gemeente Ede van plan de muur een monumentenstatus te geven, maar na kritiek, onder meer van oud-verzetsleden, zag men van het plan af. En sinds die tijd staat een bijzonder stuk Nederlands erfgoed te vervallen. En geen haan die er naar kraait.
Dat de gemeente Ede van de muur een gemeentelijk monument wilde maken, is niet zo vreemd. Het terrein, destijds ingericht als openluchttheater voor massabijeenkomsten, is architectonisch interessant maar vooral een bijzondere herinnering aan de vooroorlogse politieke geschiedenis van Nederland, waarin de anti-democratische beweging van ingenieur Anton Mussert een grote groei doormaakte. Bij de Statenverkiezingen van 1935 boekte de NSB een enorm succes. De partij kreeg maar liefst 7,94 procent van de stemmen.
Op het hoogtepunt waren maar liefst 100.000 Nederlanders lid van de NSB. Daarbij moet aangetekend worden dat de grootste groei in ledenaantal plaatsvond direct na de bezetting. Deze nieuwe aanhangers – door leden van het eerste uur soms smalend meikevers genoemd – werden mogelijk lid omdat ze erop gokten dat Duitsland de oorlog zou winnen. Een NSB-lidmaatschap kon dan handig zijn. Niet uitgesloten moet echter worden dat deze nieuwe leden al langer NSB-sympathisant waren.
De NSB was echter ook voor de oorlog al een politieke partij met een aanzienlijke aanhang. Het ledental schommelde in de jaren voor de bezetting zo rond de 30.000. De hagespraken voor de NSB-achterban die tot 1940 (daarna werden politieke bijeenkomsten door de bezetter verboden) rond de Muur van Mussert werden gehouden, trokken duizenden NSB’ers en sympathisanten (tussen de 25.000 en 75.000). De NSB liet zich bij deze bijeenkomsten duidelijk inspireren door de rijkspartijdagen van de NSDAP van Adolf Hitler.
http://youtu.be/ZYC_uwqzp8A
Het terrein rondom de Muur van Mussert is tegenwoordig in gebruik als camping. Afgelopen zaterdag organiseerde Historiek in samenwerking met Historizon en Bas Kromhout een dagtocht over de NSB waarbij ook de Muur van Mussert werd aangedaan. We konden met eigen ogen constateren dat ‘de muur’ duidelijk geen monumentenstatus heeft. Hoewel een groot deel van de gemetselde wand nog overeind staat, zijn de terrassen rondom overwoekerd en de bijgebouwen aan de achterzijde staan op instorten. De Muur van Mussert verkeert in staat van verval.
Dit waarschijnlijk tot genoegen van oud-verzetsleden die tien jaar geleden met succes protesteerden tegen verlening van de monumentenstatus. Ook het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) was destijds tegen. Het centrum gaf aan de “unieke historische waarde” van de muur niet in te zien. Het protest lijkt echter vooral ingegeven door de angst dat de Muur een bedevaartsoord voor neo-nazi’s wordt.
Los van het feit dat ik denk dat dat wel mee zal vallen, is het geen geldige reden om een historische locatie dan maar te laten vervallen. Geschiedenis heeft alleen lessen te leren als we de geschiedenis laten zijn wat hij is. Wie als modern mens wil bepalen welke geschiedenis wel en welke geschiedenis niet geschikt is voor de ogen van de medelanders, die snapt er werkelijk niets van.
Toekenning van de monumentenstatus betekent ook niet – zoals een briefschrijver in 2004 beweerde – dat daarmee een monument voor de NSB wordt opgericht. Dat monument is namelijk door de NSB zelf opgericht. Het is enkel de vraag of wij kunnen leven met een tastbare herinnering aan die geschiedenis of dat wij aanhangers zijn van een soort Kinderen voor Kinderen-geschiedenis:
Wat je niet ziet, bestaat niet
Wat je niet ziet, ontgaat je helemaal
Wat je niet ziet, bestaat niet
Dus iemand met een mooie pruik
Is helemaal niet kaal
De muur doelbewust laten vervallen is net zo stompzinnig als het geboortehuis van Adolf Hitler laten verrotten of je stamboom kunstmatig opmooien met een stukje adel.
Dit artikel verscheen eerder bij Historiek.
