Fredje was dertien toen hij bij mij in het opvangproject kwam. Het jongetje had al een jaar op straat rondgelopen, was een chronische spijbelaar en zat hele dagen bij de McDonald’s in Haarlem. Daar heb ik hem vandaan geplukt.
Fredje werd opgevoed door zijn oma, die het ook niet aan kon. Toen hij zijn laarzen uittrok voor het allereerste sportuurtje keek ik naar compleet vervuilde voeten en nagels. Hij had zeker twee weken geen schone sokken van oma gekregen en überhaupt geen douche gezien.
Voor Ellen (14) regelde ik een stageplek bij een snackbar, maar binnen twee dagen belde de eigenaar naar het spijbelopvangproject in Haarlem, waar ik in de jaren tachtig de coördinator van was. Een samenwerking tussen onderwijs, welzijn, het jongerenadviesbureau, de leerplichtambtenaar en de onderwijsbegeleidingsdienst van de stad. Ellen had, zoals gebruikelijk, geld uit de kassa genomen en werd op staande voet ontslagen. De moeizame weg om het meisje alsnog te bemiddelen kon van voorafaan beginnen.
Maandagavond stond RTL Late Night in het teken van het vergeten kind. Ruim twee uur lang werd de kijker opgeroepen om donateur te worden van de Stichting. Ooit begonnen als een initiatief van Guusje Nederhorst, de overleden vrouw van Dinand Woesthoff, de frontman van de popgroep Kane. Op 29 januari 2004 overleed Nederhorst na een verloren gevecht tegen borstkanker. Zij begon met de Guusje Nederhorst Foundation.
Ons land telt 33.000 vergeten kinderen. Kinderen die op de een of andere manier in de vergetelheid zijn geraakt. Slachtoffer van kindermisbruik, mishandeling, verwaarlozing, geestelijke terreur of kinderen van ouders, die door verslaving of andere psychische klachten niet meer in staat zijn om hun eigen kinderen op te voeden. Dus komen ze in tehuizen terecht die niet de juiste voorwaarden kunnen bieden, vanwege gebrek aan geld en andere professionele middelen. Dus u raadt het al, de televisie en in het bijzonder de BN-ers helpen een handje.
De criticasters van dit genre televisie hebben een punt dat vooral de oproepen om te doneren moddervet zijn aangezet. Zowel qua beeld als qua tromgeroffel en violen. Het is volkomen terecht om je bij dergelijke acties af te vragen hoe begaan de BN-ers werkelijk zijn bij kinderleed, als ze een bezoek brengen aan een pleeggezin of opvanghuis. Want een week later zie je ze weer zeulen met zielige zwarte kindjes in Tanzania.
Toch wil ik een lans breken voor Dinand Woesthoff. Hij zet het levenswerk van Guusje door en doet dat op zo’n krachtige, onorthodoxe wijze waarmee hij de studio en waarschijnlijk ook de kijker plat kreeg. Ik keek zelf vol sympathie naar een man met niet alleen een missie, maar vooral naar een man die een prachtig, open gesprek hield met staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Martin van Rijn. Woesthoff daagde de politicus uit en moedigde hem aan om de “champion” van het vergeten kind te worden. Dus niet botweg snijden in het budget en de gemeenten laten aanmodderen, omdat ruim 400 gemeenten die zorgtaak nog steeds niet aankunnen (NRC van maandagavond), op slechts één gemeente na, Amsterdam. Van Rijn beloofde dat ondanks de malaise, onkunde en ambtelijke vertraging van die gemeenten de pleeggezinnen coûte que coûte buiten schot blijven als het om subsidie gaat. Mooie woorden, vond presentator Humberto Tan, en we zullen het zien.
Tan praatte de show overigens op professionele wijze aan elkaar zonder te vervallen in toneelstukjes die moesten leiden tot het grote bedelen, de valkuil van een dergelijk charitatieve show. Je zag de gehavende kinderen ook écht volop genieten achter de schermen van Holland’s Got Talent en tijdens een voetbalclinic bij PSV. Gelukkig nu eens niet ter eer en glorie van een vage, omhooggevallen BN-er.
Ineke en Ingrid, twee lesbische vrouwen die zelf geen kinderen konden krijgen, begonnen een pleeggezin en zijn nu dagelijks verantwoordelijk voor negen pupillen. Beiden stopten ze met hun baan in het onderwijs om zich voor honderd procent in te zetten en over te geven aan hun gezin, dat daarvoor verstoken was van zorg, aandacht en liefde. De vrouwen zijn “helden” volgens Woesthoff en stonden maandagavond niet alleen in de spotlights, maar ze kregen vooral de aandacht die ze verdienen. Voor ons, kijkers, onbekende mensen die bijdragen aan het oplossen van verborgen leed, dat zonder een vette tv-show helaas niet aan de oppervlakte komt.
Na het spijbelopvangproject in Haarlem keerde ik nog even terug naar het reguliere onderwijs, het MBO, als docent Nederlands en maatschappijleer. Heel lang heeft dat overigens niet geduurd, want ik miste mijn “boefjes” en beschadigde kinderen. Ronnie die op tienjarige leeftijd uit stelen ging met zijn vader en opgepakt werd. Pubermeiden die iedere avond weer met een klerenkast hun deur angstvallig barricadeerden, bang voor hun vader die jarenlang volop incest pleegde met zijn bloedeigen, opgroeiende dochter.
Ik gaf bijles in de gevangenis in Scheveningen aan een leerling die heroïneverslaafd was en zelfs nog een maandje bij me thuis logeerde. Ik wist het toen ook al, in dit specifieke geval een kansloze missie, maar in het spijbelproject sluisden we toch één derde van de groep weer terug naar het onderwijs of vonden we voor hen uiteindelijk toch een aangepaste baan.
Ik schrijf dit niet om de “held” uit te hangen, maar meer om aan te geven dat het vergeten kind inderdaad vergeten wordt. Zelfs in een land als Nederland, dat tot de rijkste naties van de wereld behoort. Voor mij was het ook “gewoon” werk, net zoals voor de talloze Ingrids en Inekes.
Naar aanleiding van het vijfentwintigjarig bestaan van RTL wilde de zender iets terug doen. Ook de opbrengst van het jubileumboek komt ten goede aan de Stichting. Ik heb veel bedelacties gezien op tv, ook bij de publieke omroep. Maar met het vergeten kind maakten Tan en zijn collega’s het onderscheid door niet te vervallen in sentimenteel collecteren met Woesthoff in een natuurlijke glansrol.
