De man aan het roer van The Most Transparant Administration Ever kwam onlangs met een persbericht dat humoristisch zou zijn, als het niet zo tragisch was. Hij prees het grote belang van een vrije pers:
“A free press remains a critical foundation for prosperous, open societies. Each and every day, brave journalists make extraordinary risks to bring us stories we otherwise would not hear”
Het statement werd in journalistieke kringen in de VS met verbazing ontvangen. Obama voert namelijk achter de schermen al jaren een strijd tegen de journalistiek en staat aan het hoofd van de meest hermetisch gesloten en surveillance-happy regering die de VS ooit had.
“This administration has been more restrictive and more dangerous to the press than any administration in American history”
– Susan Page, USA Today Washington Bureau Chief
De keiharde opstelling van Obama tegen klokkenluiders is ongekend: Chelsea Manning tientallen jaren in de cel, FBI en CIA-mensen die met de pers praten worden keihard aangepakt en Edward Snowden wordt gezien als de grootste spion en verrader van allemaal. Hoe voert Obama zijn gevecht tegen de journalistiek?
Allereerst wordt getracht de toevoer van informatie van binnenuit te stoppen. Daartoe is de druk op mensen van binnen-in de admin om te praten met journalisten sterk opgevoerd. Obama’s eigen medewerkers bijvoorbeeld worden aan leugendetectortesten onderworpen. “Heb je niet met die en die journalist gepraat, John?”
De Espionage Act, een relikwie uit de Eerste Wereldoorlog, is door Obama’s administratie al meer van stal gehaald om waarheidsvinders te vervolgen dan door alle voorgaande VS Presidenten bij elkaar.
Obama’s beleid is primair gericht op controle. Journalisten moeten braaf zijn en het doen met officiële persberichten. En in ieder geval niet proberen de opgetrokken digitale muur te slechten. Om dat doel te bereiken creëert Obamazeer bewust een klimaat van angst en afschrikking.
“The trauma of a leak investigation is hard to describe. Sometimes it starts with a SWAT team or an indictment, but often it’s just a polite man in a suit who tells you he’s going to send you to prison for the rest of your life”
– Jesselyn Radack, advocate van klokkenluiders
Komt er ondanks de interne controle toch info bij journalisten terecht, zoals bij Fox-reporter James Rosen, dan is de journalist zelf ook target. Vermoed werd dat Rosen in contact stond met een klokkenluider binnen State Department in verband met een item over nucleaire testen door Noord-Korea. Info die de regering niet op straat wilde hebben. Dus werd de procedure gestart. Agenten doorzochten al Rosen’s persoonlijke emails en tapten zijn telefoon. Uiteindelijk bleek uit de door Obama’s justitie baas Holder persoonlijk getekende warrant dat Rosen werd gezien als criminele medeplichtige in deze ‘spionagezaak.’
De journalist als verdachte. Sinds vorig jaar is dat in de VS geen utopie, maar zelfs in de wet verankerd.
“Kan bij invoering van de nieuwe sectie 1021 van de NDAA wet een journalist zomaar gevangen worden gezet als hij terroristen interviewt en daar over schrijft?”, vroeg de rechter aan Obama’s mensen tijdens de rechtszaak over een controversiële nieuwe wet. Dit lijkt een merkwaardige vraag, maar is het helaas niet. De mogelijkheid om allen die substantially support – een ongedefinieerde juridische term – bieden aan al-Qaida, Taliban ‘verwante groeperingen’ zonder enig proces in militaire detentie te plaatsen tot ‘the end of hostilities‘ valt met deze wet niet meer uit te sluiten. Reden voor enkele van Amerika’s prominentste journalisten als Pulitzer Prize-winnaar Chris Hedges en Daniel Ellsberg om Obama voor de rechter te slepen. Ellsberg had dat vier decennia eerder ook al met Nixon gedaan, die toen zijn Pentagon Papers wilde verbieden, wat resulteerde in een historisch positieve uitkomst voor de persvrijheid in de VS.
Hoe anders liep het nu.
De regering weigerde tot vijf keer toe de rechter te antwoorden op de vraag of journalisten wel veilig zouden zijn voor deze wet. De journalisten verloren de zaak, de wet werd ingevoerd. Omdat net als de War on Drugs de War on Terror natuurlijk nooit gewonnen kan worden, zullen er continue geopolitieke conflicten zijn waar journalisten verslag van willen en moeten doen aan het publiek. (Echt verslag, geen fluwelen embedded dingen.) Maar een interviewsessie met een groep als IS kan dus al genoeg zijn voor een aiding the enemy charge. Wie gaat ons dan nog vertellen wat er zich echt afspeelt in de brandhaarden van de wereld?
“It is clearly deeply troubling if laws designed to combat terrorism can be used against those involved in reporting stories of fundamental public interest. There is no question the ruling will have a chilling effect on freedom of expression in the future”
Amnesty International
De frisse wind die zou gaan waaien na jaren van haviken en neocons werd in realiteit een kil en angstig klimaat voor de pers. Nou hebben de meeste corporate news-outlets daar niet zo veel van te vrezen. Zij leven vooral van de officiële informatie die ze van de overheid krijgen. Maar voor die-hard reporters, die ondanks de risico’s besluiten door te gaan met spitten, is het buigen of barsten. Justitie ligt op de loer.
En als gevraagd wordt naar de reden van alle geheimzinnigheid en gebrek aan openheid? Dan beroept men zich op national security. Het mantra van Obama en co. “In belang van de nationale veiligheid kunnen we geen verdere mededelingen doen”.
Dat bleek ook weer toen het Associated Press-schandaal speelde, waarbij een groep journalisten bleek te worden afgeluisterd: “We zouden de terroristen alleen maar wijzer maken als we zouden zeggen waarom we deden wat we deden”.
Maar het middel lijkt erger dan de kwaal. Als regeringen totaal niet meer gecontroleerd kunnen worden, is dan niet de veiligheid van iedereen in gevaar?
En ondanks deze ontwikkelingen hoor je in Nederland nog steeds: “We hebben een Nederlandse Obama nodig”.
Voor de goede orde, beseffen deze mensen,dat ze eigenlijk zeggen: geef me een leider die de vrije pers tegenwerkt, de wereld bespioneert, medewerkers een angstcultuur oplegt en niet uitsluit journalisten zonder proces voor onbepaalde tijd te gaan opsluiten?
Met recht change you can believe in, nietwaar?
“Instead of calling it Obama’s war on whistleblowers, let’s just call it what it is: Obama’s war on journalism”
Eli Lake, Newsweek National Security correspondent
Transparantie werd ons beloofd en transparantie kwam er ook: van ons dan. Van u en mij is zo gevoeglijk alles zo’n beetje bekend. Wij staan als nooit tevoren in de constante schijnwerpers van diensten als de NSA. Maar van de handel en wandel van de Obama regering VS blijft veel te veel schimmig. Een flink gedeelte van de media is niet eens meer op zoek naar de waarheid, zij die het nog wel zijn, worden in een ijzeren greep gehouden. Het is zaak om in dezen niet te kijken naar de mooie speeches van Obama, maar naar zijn daden.
Als we die tenminste nog kunnen zien.
