Update: reactie van Jan Eikelboom op de site van Nieuwsuur.
De ‘onthulling’ van de actualiteitenrubriek Nieuwsuur dat Koerdische Peshmerga’s gevangen genomen strijders van de Islamitische Staat doden, wordt niet gestaafd door bestaande feiten. Arnold Karskens onderzocht dit voor zijn stichting Onderzoek Oorlogsmisdaden.
Het was een rel met een grote echo. Nieuwsuur-verslaggever Jan Eikelboom liet in de uitzending van afgelopen 24 oktober de Nederlandse Koerd Serdar Dosky vertellen dat het leger van de Koerden in Noord-Irak alle krijgsgevangen van de Islamitische Staat ter plaatse executeert. Letterlijk zegt deze vrijwilliger bij de Koerdische Volksverdedigingsmacht: “Een kogel kost zo’n 50 cent. Een tweede kogel en je bent er vanaf. We willen gewoon geen gevangenen.”
‘Nieuwsuur stelt op basis van één bron dat Noord-Irakese Koerden IS-krijgsgevangenen doodschieten, terwijl hooggeplaatste Koerden het gevangen nemen van IS-strijders ontkennen’
Binnen- en buitenlandse media pikken het nieuws gretig op. Doodschieten van krijgsgevangenen is een flagrante schending van het oorlogsrecht, vastgelegd in de Conventie van Genève. Het is simpelweg moord en de daders of hun meerderen riskeren jarenlange gevangenisstraf. De zaak voelt extra pijnlijk omdat Nederland, zoals veel westerse landen, de Koerden met luchtaanvallen van F-16’s steunt en begin volgend jaar in Noord-Irak een trainingsmissie begint.
Maar bij navraag in Noord-Irak zijn er geen concrete bewijzen gevonden die de uitlatingen kunnen bevestigen van Dosky, die in 1995 Irak ontvluchtte. Hij kreeg in Nederland politiek asiel en was voordat hij in 2005 terugkeerde lid van het dagelijks bestuur van de Socialistische Partij.
Wel komt het beeld boven van een Koerd, met inmiddels een Nederlands paspoort, die graag televisieploegen als van Brandpunt en Nieuwsuur ontvangt aan het front, waar hij gehuld in camouflagepak zich voordoet als commandant. Terwijl landgenoten hem vooral afschilderen als een fantast.
Zo laat Dosky graag doorschemeren dat hij al maanden vecht in de loopgraven bij de noordelijke stad Dohuk. Maar volgens dr. Noori Othman Abdul-Rahman is dit vooral een ‘show’. Hij kent de familie van Dosky ‘al veertig jaar’ en bestempelt hem als een ‘facebook warrior’, iemand die naar het front gaat, niet om te vechten, maar om foto’s te maken die hij vervolgens op de sociale media zet. “Voor Serdar is een bezoek aan het front een picknick. Dat is een traditie hier. Eens in de zoveel tijd ga je langs bij de Peshmerga’s in de bergen en geef ze brood en dekens, als ondersteuning. Nu maken ze er ook foto’s bij.”
Volgens deze Noori, verantwoordelijk voor de ontheemden in de regio waar Dosky zou opereren en die in nauw contact staat met de Koerdische premier Nechirvan Barzani, is Dosky officieel op de vingers getikt voor zijn uitlatingen over het doodschieten van gevangenen. “Het punt is dat de IS-strijders zich niet overgeven, ook niet aan het Irakese leger. Wij kennen wel een geval waarbij een zich overgaf maar een bomvest droeg die hij tot ontploffing bracht. Negentien Peshmerga’s kwamen daarbij om het leven.”
Ook Ismat Argushi, het hoofd van de veiligheidsdiensten van Koerdische Regionale Regering in de stad Erbil ontkent Dosky’s uitlatingen over de terechtstellingen. “Het is juist het tegendeel. We maken heel graag gevangenen. De IS heeft Peshmerga’s gevangengenomen. Die zouden we dan kunnen uitruilen.”
Doodschieten is ook niet de instelling van de Koerden, meent de hoogste veiligheidschef met gevoel voor public relations. “De geschiedenis laat zien dat we krijgsgevangenen hadden, zoals in de tijd dat we vochten tegen Saddam Hoessein. Er gebeurde niets met hen.”
Samengevat: Nieuwsuur stelt op basis van één bron, Serdar Dosky, dat Noord-Irakese Koerden IS-krijgsgevangenen doodschieten. Terwijl hooggeplaatste Koerden het gevangen nemen van IS-strijders ontkennen, want zover komt het niet.
Door naar de Nederlandse journaliste Judit Neurink. In een reportage voor Vrij Nederland, geplaatst op 28 oktober 2014, verzekerde een Nederlandse Koerd over krijgsgevangenen. “Ze worden verhoord, en dan allemaal vernietigd.”
Gelooft Neurink, die al jarenlang in Noord-Irak correspondente is en het land en de mensen goed kent, de verhalen over executies?
Met de betrouwbaarheid van de Nieuwsuur-bron Serdar Dosky maakt ze korte metten. “Van Serdar was het absoluut grootspraak. Die komt helemaal niet in de buurt van het strijdveld, heeft geen gewonde IS-strijders gezien en ook geen gevangenen.”
‘Nieuwsuur-journalist Jan Eikelboom kent de Koerdische cultuur niet. Met zijn manier van werken maak je mensen kapot. Hij zet me weg als een oorlogsmisdadiger’
Zij meent dat de IS-strijders zich zelden overgeven. Ze hebben de opdracht te sterven in de strijd. “Overleven is niet de bedoeling – en IS wil gevangen strijders meestal niet terug, op de emirs en hogere functionarissen na. Gewonden brengen zichzelf tot ontploffing als ze geholpen dreigen te worden, om zo via de dood van hun tegenstanders alsnog het paradijs te bereiken.”
Het verhaal dat er géén IS-krijgsgevangenen worden gemaakt, zoals Serdar Dosky stelt in Nieuwsuur, klopt ook om een tweede reden niet. Neurink: “Bronnen bij de Koerdische veiligheidspolitie hebben mij gemeld dat er honderden vastzitten. Natuurlijk; die worden ingezet om te worden geruild om eigen mensen, of hun lichamen, terug te krijgen. Ik heb ook inderdaad over dat soort onderhandelingen gehoord.”
De man om wie het allemaal gaat, Serdar Dosky, houdt zich schuil in Noord-Irak. Gehoond door Peshmerga’s kan hij een verdere politieke carrière binnen de regerende Koerdische Democratische Partij, waar hij nu tot het middenkader behoort, wel vergeten. Telefonisch keert hij terug op zijn schreden. Hoewel, de fout ligt niet bij hem. Nieuwsuur-journalist Jan Eikelboom kent de Koerdische cultuur niet. Dosky beschrijft de scène die zoveel tumult veroorzaakte als volgt: “We spraken over de wandaden van IS en vervolgens vroeg hij wat we met hen zouden doen. Ik leg mijn hand op zijn schouder en zeg dat wij ze ook dood zouden maken. Hij had moeten begrijpen dat mensen in Noord-Irak vaak woorden zeggen als ‘Fuck you’ of ‘Ik maak je dood’, maar dat niet menen. Met zijn manier van werken maak je mensen kapot. Hij zet me weg als een Slobodan Milošević, een oorlogsmisdadiger.”
Gevraagd om een reactie, kijkt journalistiek aanklager Jan Eikelboom, die afgelopen zondag nog de tweejaarlijkse prijs ‘Journalist van de Vrede‘ ontving, niet vreemd op. “Ik weet dat de Koerden bij hoog en bij laag ontkennen dat ze gevangenen executeren en Arabische dorpen etnisch zuiveren. Of Dosky een fantast is kan ik niet beoordelen. Maar een onderzoeksteam van Human Rights Watch, dat toevallig in hetzelfde hotel als ik verbleef, noemde de uitspraken van Dosky ‘volstrekt geloofwaardig’.”
Dat laatste sloeg op de executies.
Navraag bij de mensenrechtenorganisatie in Noord-Irak leert dat ook haar goed geïnformeerde netwerk de uitlatingen over het doodschieten van gevangenen niet kan bevestigen. “I am sorry that we have no information on this particular matter“, meldt senior researcher Tirana Hassan.
Over de stichting O-O
De stichting Onderzoek Oorlogsmisdaden verzamelt feiten over oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid, genocide en schendingen van mensenrechten in oorlogen en conflicten waar Nederlanders of in Nederland verblijvende personen, dader dan wel slachtoffer zijn. De stichting is grotendeels afhankelijk van giften. IBAN: NL05 INGB 0677 2251 21, BIC INGBNL2A tnv st. Onderzoek Oorlogsmisdaden, Postbus 12830, 1100 AV in Amsterdam.
Lees hier meer columns van Arnold Karskens en abonneer u nu op zijn TPO-Magazine-kanaal!
