Het is een mooie scene in de documentaire Euromania van Peter Vlemmix. In een gesprek met de Brusselse NOS-correspondent Chris Ostendorf vraagt Vlemmix of de NOS weleens een reportage over lobbyisten heeft gemaakt. Het antwoord is nee, want volgens Ostendorf zijn lobbyisten een heel gewoon onderdeel van de politiek. Bewijst dat antwoord dat de EU-journalistiek van de NOS deugt? Vlemmix suggereert dat Ostendorf te positief is want het lobbycircuit stikt van de misstanden. Is dat verwijt terecht?
Ostendorf zei nog iets interessants tegen Vlemmix: hij wil niet alleen naar de negatieve kanten van de EU kijken. Dat zei hij afgelopen zaterdag ook bij een symposium van D66 over persvrijheid. Ostendorf maakt meerdere opmerkingen waaruit blijkt dat de beeldvorming over de EU volgens hem te negatief is. Zo wuift hij bezwaren over immigratie weg. Burgers hebben volgens Ostendorf een te negatief beeld van de EU. Weer komt de vraag op of hij niet te positief is.
Echt vreemd zijn deze standpunten niet voor een EU-correspondent. Niet zozeer omdat veel correspondenten eurofiel zijn, maar omdat als je je bezighoudt met de EU al snel de vraag opkomt hoe je zelf naar de EU kijkt. Is deze structuur goed, slecht, te groot, te bureaucratisch, succesvol of een democratisch gedrocht? In het onlangs uitgebrachte boek Reporting the EU zeggen journalisten het zelf: het is bijna onmogelijk geen mening over de EU te hebben. Iedere journalist heeft voorkeuren en maakt keuzes.
Voor journalisten gaat objectiviteit vaak samen met het accepteren van politieke structuren zoals ze nu eenmaal bestaan. De EU bestaat en dus wordt deze structuur op zichzelf vaak niet in twijfel getrokken. Er wordt slechts kritisch gekeken naar het optreden van de politici die binnen deze structuur opereren. De vergelijking met Den Haag maakt dit duidelijk: daar wordt door journalisten de macht van de rijksoverheid op zichzelf niet in twijfel getrokken. Bij de EU bestaat hier wel debat over en is acceptatie van de politieke structuur een politieke keuze.
De vraag is welke positie journalisten moeten innemen als ze over de EU schrijven. Ostendorf krijgt telkens het verwijt dat hij eurofiel, niet objectief en partijdig is. Hoe terecht is zo’n beschuldiging?
Zaterdag bleek bij D66 dat ook de NOS deze beschuldiging uit. Ostendorf deed in zijn reportages weleens positieve uitspraken over de EU en kreeg dan direct veel kritiek op Twitter. Hij zou te positief zijn. De NOS sprak hem daarop aan. Men wilde kritischer verslaggeving omdat het publiek ook kritisch is. Of Ostendorf aan die kritiek tegemoet kwam is niet duidelijk, evenals de vraag hoe lang de NOS erover deed om erachter te komen dat Ostendorf te onkritisch was en of Ostendorf om deze reden geen Brussel-correspondent meer is.
Het zijn allemaal vragen waar de hoofdredactie van de NOS maar eens antwoord op moet geven, want de objectiviteit van haar verslaggeving uit Brussel staat wederom ter discussie. Er zijn twee opties.
Bij de eerste optie zullen de eurosceptici in hun handen klappen: Ostendorf is nu eindelijk ontmaskerd als eurofiel want zelfs zijn werkgever geeft dit min of meer toe. Ostendorf was ten onrechte niet kritisch en had meer aandacht aan de negatieve kanten van de EU moeten besteden. Ook had hij de EU als structuur meer in twijfel moeten trekken. Als dit zo is, is de vraag hoe het kan dat de NOS zo lang Ostendorf in Brussel heeft laten zitten terwijl ze wist dat de verslaggeving eigenlijk onvoldoende objectief was.
Er is ook een tweede mogelijkheid. Misschien heeft Ostendorf gewoon zijn werk prima gedaan en wil Nederland dat niet horen. Hij kwam gewoon met de feiten maar dat komt hem op massale kritiek te staan. De NOS bleek een slechte werkgever: zij wilden niet dat Ostendorf gewoon zijn werk deed. De NOS wilde dat hij tegemoet kwam aan de geluiden onder de bevolking, ongeacht of deze inhoudelijk juist zijn. Als de burger vindt dat iets kut is, wil de NOS de burger niet tegenspreken.
Welke optie is eigenlijk het ergst, vraag je je af.
