Zaterdag was ik dus bij het D66-symposium ‘No freedom without press’ over – jawel – de vrije pers. De kwestie van de ontslagen columnist hebben we hier besproken, de EU-journalistiek van de NOS hier. Het drieluik eindigt met een debat over de rol van de media in de lokale politiek. Want er is een probleem.
Elisa Hermanides en Jan Paternotte zitten samen op het podium bij het D66-symposium over vrije pers. Hermanides werkt voor het Parool en is een van de drie lokale journalisten die de Amsterdamse politiek verslaan. Paternotte is fractievoorzitter van D66 in de Amsterdamse gemeenteraad. Op lokaal niveau is een onafhankelijke pers nodig die de gemeentepolitiek volgt. Nu de gemeenten steeds meer bevoegdheden krijgen wordt die rol alleen maar belangrijker. In Amsterdam is dit nu al een groot probleem, want er zijn te weinig journalisten die de Stopera volgen en zij woekeren ook nog eens met hun tijd. Burgers betalen niet meer voor journalistiek en dus zijn de middelen beperkt. Drie journalisten staan tegenover 290 Amsterdamse communicatieadviseurs. Al blijkt een aanzienlijk deel daarvan geen persrelaties te onderhouden, de verhouding is tekenend.
In Den Haag zijn politici en journalisten onderling innig verstrengeld en is hun relatie onvoldoende afstandelijk. In de Amsterdamse gemeentepolitiek is dat eigenlijk niet anders, leren we van Hermanides en Paternotte. Op lokaal niveau zijn ‘de lijntjes korter dan in Den Haag’ heet dat. Paternotte herhaalt steeds dat hij het belangrijk vindt dat er controle is, juist nu D66 in Amsterdam de grootste partij is. Zijn woorden klinken hol want Paternotte ziet wel een probleem rond de lokale journalistiek maar doet niets.
Zou het komen omdat er geen ideeën zijn welke rol de politiek en de overheid zouden kunnen spelen? In een partij waar men altijd hoog opgeeft over creatieve ideeën en innovatieve oplossingen, blijkt maar één gedachte aanwezig hoe de controle op de lokale politiek vergroot kan worden: je kunt lokale media subsidie geven. De casus van de lokale TV-zender AT5 passeert de revue, die al succesvol bij de gemeente om subsidie bedelde.
De discussie over dit soort subsidies wordt al snel een toneelstukje. Eigenlijk wordt subsidie slecht gevonden, want degene die kritisch door de journalistiek gecontroleerd moet worden – de gemeenteraad – is nu de broodheer van de controleur geworden waardoor die niet meer kritisch durft te zijn. Hermanides en Paternotte vinden allebei dat er ‘meer afstand’ zou moeten zijn dan er bij een subsidierelatie is, maar wat dat inhoudt wordt niet concreet gemaakt. Wel meldt Paternotte doodleuk dat ‘op den duur’ wellicht subsidie nodig is.
Bij het internationaal-georiënteerde D66 is een geluid uit andere landen altijd welkom. Het meest nuttige geluid komt van een man uit de Oekraïne, die vertelt dat de media daar regelmatig gesubsidieerd worden maar dat ze inefficiënt zijn en onderling niet concurreren. Met andere woorden: ze luisteren niet naar het publiek. Ook uit de Achterhoek – vanuit Amsterdams perspectief toch ook ‘het buitenland’ – komt dit geluid: geïnstitutionaliseerde media doen het commercieel relatief slecht, maar nichemedia zien nog steeds allerlei kansen.
Toch blijft het subsidiespook in deze zaal rondwaren. Paternotte meldt dat de persberichten van de gemeente op Dichtbij.nl komen te staan. De indruk ontstaat dat dit slecht is, maar als journalisten persberichten overtypen is dat niet onafhankelijker. En heel toevallig doen journalisten dit aan de lopende band. Nu de gemeente zoveel communicatieadviseurs in dienst heeft en allerlei content aggregators de berichten van de gemeente publiceren, is het vreemd journalisten die weinig aan die persberichten toevoegen zo’n belangrijke rol toe te dichten.
Aanvullend controlerend aanbod zou op lokaal niveau prima kunnen komen van bloggers of burgerjournalisten. Dat zeggen ten minste meerdere mensen in het publiek. Dat stuit op kritiek op het podium want ‘dat aanbod is niet objectief’. Men heeft kennelijk liever een zender als AT5 die miljoenen kost, vooral politiek-irrelevante pulp uitzendt en welgeteld één journalist heeft die de lokale politiek volgt, die ook nog wordt beperkt omdat het voortbestaan van de zender zeer afhankelijk kan zijn van zijn berichtgeving.
Het is op lokaal niveau absoluut nodig dat verschillende personen hun licht laten schijnen op de lokale politiek. Maar waarom die geluiden zonder subsidie niet zouden bestaan, blijft een raadsel. Misschien omdat het vooral een probleem van AT5 en het Parool is?
