softcover, 160 pagina’s, uitgever Lebowski
De meest spraakmakende tentoonstelling van 2014 vond plaats in Den Haag. Aan de muren van het Letterkundig Museum prijkten de zelfportretten van schrijfster Heleen van Royen. Spraakmakend omdat Van Royen niet alleen in haar boeken en mediaoptredens recht voor de raap is, maar ook in haar überselfie’s.
In plaats van een fotografische esthetiek toont van Royen vrouwelijkheid zonder gene; naakter dan naakt, stoer en onzeker. Hier ontbreekt de pose maar heerst de zelfobservatie van het eigen zeer blote lichaam. Het ontbreken van een kunstingeving maakt dat je snel op de foto’s raakt uitgekeken. We moeten er niet meer achter zoeken dan “een fotografisch zelfonderzoek”. Van Rooyen laat daarin inderdaad alles zien. Schaamteloos exhibitionistisch. Mooi meegenomen dat de bijna vijftigjarige is gezegend met een lichaam van meisjesachtige allure. Met navelpiercing!
hardcover, 340 pagina’s, uitgever Rijksmuseum
Lijvig boekwerk dat veel meer is dan een catalogus van het Rijksmuseum naar aanleiding van de tentoonstelling uit de eigen collectie. Samenstellers Mattie Boom en Hans Roseboom maakten een keuze gebaseerd op de historische en kunstzinnige ontwikkeling van de fotografie in de 20e eeuw. De foto’s zijn thematisch ingedeeld, met ter zake doende teksten.
Duidelijk wordt dat het Rijks de nodige klassiekers bezit (o.a. Man Ray, Ed van der Elsken), maar ook amateur-, geschiedenisfotografie en oude straat- en stadsbeelden van o.a. Amsterdam. Smullen geblazen dus voor de liefhebber van (kwaliteits)fotografie in een boek dat louter hoogtepunten kent. Foto’s die een authentieke grandeur uitstralen omdat ze gemaakt zijn met oude (analoge) toestellen en prints met gelatinezilver als bindmiddel en beeldschakering.
hardcover, vier verschillende covers, 411 pagina’s, oplage: 3000, uitgever XPublishers
Het jaaroverzicht van fotografiemagazine GUP bevat werk van jong talent die ontzettend hun best doen om af te wijken en of kunstzinnig willen zijn. Wat ook al niet helpt zijn de variaties op bekende thema’s als straat- en locatiefotografie, gedrapeer met kleding en voorwerpen, designachtige composities en ander gekunsteld geknutsel met kleur en kadrering. Er zit opvallend weinig originaliteit en durf in veel van de werken. Regelmatig bekruipt je het gevoel dat je ze al eens eerder hebt gezien.
Sommigen volstaan met fotograferen van voorwerp of natuurmoment, in de veronderstelling dat het dan ook meteen een goede foto is. Het zijn niet de studenten maar de autodidacten die de show stelen. Carla van Iersel’s beelden bezitten een merkwaardig soort ongrijpbaarheid, terwijl Caro Lenssen vrouwen vastlegt met een sterke en tegelijk kwetsbare oogopslag. Verder maakt de onbevangenheid van Marcel Kollen indruk, evenals de vervreemding door middel van kleurgebruik bij Joshua Hoogeboom.
hardcover, stofomslag, 220 pagina’s, uitgever Prestel Verlag
Van regisseur David Lynch nu eens niet zijn bekende droombeelden of aanvallen op het onderbewustzijn. In het voorwoord van dit sjieke fotoboek blijft hij niettemin trouw aan zijn stijl: “I just like going into strange worlds”.
Die vreemde wereld is vertrouwd unheimisch. Foto’s van muren die afbladderen, fabrieksgebouwen en industrie die er verlaten en verscholen bij ligt. Al vaker gedaan natuurlijk én sfeervoller. Bij Lynch is de vergankelijkheid van de gebouwen meedogenloos, barok en gitzwart. Wanneer je over de bladzijden wrijft voel je bijna het roet en de smeerolie op de muren en pijpleidingen.
hardcover, 228 pagina’s, oplage: 750 waarvan 175 handgenummerd en gesigneerd met ingeplakte foto, eigen beheer
Op de foto’s die kunstenaar-fotograaf Lilith (Henriëtte van Gasteren) maakt plaatst ze zichzelf in alledaagse en onalledaagse situaties. Voor wie er oog voor heeft bevat de stilering aanvullende details. Nogal eens overheersen het gevoel en de emotie die ze weet over te brengen in beelden die speels, ondeugend en prikkelend zijn, maar evengoed controversieel en taboedoorbrekend.
Haar werk vind je óf helemaal niks óf prachtig. Meer dan menigeen lief is, meer dan een tafereel dat huiselijk is: de schone schijn van de huiselijke geborgenheid. Zo ontstaat een dialoog tussen het gevoel in haar beelden en de gevoelens bij de kijker. Vrouwen zullen zich beslist herkennen in het maatschappelijke ‘rollenspel’ van moeder, echtgenote, huisvrouw en minnares. De hoeveelheid foto’s in het boek leveren erg veel indrukken op. Advies: gedoseerd bladeren.
hardcover, 155 pagina’s, oplage: 3500, uitgever Um Yeah Arts
Ongewone foto’s van gewone mensen. Ogenblikken waarop je liever niet wordt gefotografeerd, of misschien net wel. Een jonge vrouw heeft zojuist een bloedende hoofdwond opgelopen. Andere mensen zijn aan het werk, staren voor zich uit, lijken het geluk voorgoed kwijtgeraakt, of er weer naar op zoek te gaan.
De Amerikaanse kunstenaar en fotograaf (voorheen skateboarder) Ed Templeton toont zijn foto’s niet in hard zwart-wit maar in zacht grijs. Omdat het leven van alledag evenmin zwart wit is, maar zich afspeelt in een grijze zone waarin ongrijpbare en spannende momenten plaatsvinden. Aanleiding voor onuitgesproken gedachten die je krijgt bij het zien van zijn werk. Templeton vult niks in, geeft geen antwoorden. Oogwenken tussen wat geweest is en wat mogelijk staat te gebeuren. Zijn stijl is dat hij geen nadrukkelijke stijl nastreeft, waardoor de kijker ruimte krijgt voor eigen interpretatie.
