Reorganisaties en faillissementen van kantoren en individuele advocaten zijn geen uitzondering meer in Nederland. Wat is er overgebleven van dit prachtige vak vol glamour en glitter? Een voorbeeldberoep voor de studiekeuze van veel studenten. Geld, status, boeiend werk. Kortom; in de advocatuur lonkt een schitterende carrière. Maar klopt die beeldvorming wel met de huidige werkelijkheid?
Advocaten zijn lange tijd gewend geweest om het verdienmodel uurtje-factuurtje voor hun dienstverlening te gebruiken. Als het uurtarief maar hoog genoeg is en de uren niet gering dan kon iedere advocaat torenhoge omzetten draaien met relatief hoge winsten. Dit verdienmodel is niet uniek voor de advocatuur. Andere beroepsprofessionals hebben dit verdienmodel in het verleden met succes ook toegepast zoals fiscalisten en accountants. Maar het verleden is het heden niet. De wereld is veranderd en zoals in de juridische wereld wel vaker voorkomt worden veranderingen in de samenleving door juristen vaak trager opgepikt en verwerkt dan in andere sectoren. Zoals de verandering dat de klant niet langer hoge uurtarieven accepteert die niet te herleiden zijn tot meer toegevoegde waarde van de advocaat in de vorm van meer kennis of ervaring. De gehanteerde uurtarieven staan al jaren onder druk en veel advocaten hebben nog geen oplossing gevonden hoe men daar mee om moet gaan.
Het verdienmodel uurtje-factuurtje zorgt ervoor dat kritisch kijken naar de kostenstructuur niet nodig is zolang de klant bereid blijft de hoge uurtarieven te betalen. De winst wordt immers behaald en een focus op groei van de omzet vertaalt zich meestal in een toename van die winst. Dus iedereen is tevreden. Dat fenomeen wordt echter anders wanneer het uurtarief daalt en gelijktijdig de kosten stijgen. En dat laatste zien veel advocatenkantoren thans gebeuren. Met als gevolg onverwachte faillissementen en aangekondigde reorganisaties.
Het nieuwe verdienmodel van de advocatuur zal veel meer gebaseerd moeten zijn op een flexibel systeem van vaste prijzen voor verschillende juridische producten. Vaste prijzen die goed afgestemd zijn op het variabel kostenniveau van die producten. Vergelijkbaar met de ontwikkelingen bij de vliegmaatschappijen. Alleen dan kan de advocatuur overleven en flexibel inspelen op de veranderende vraag naar juridische diensten. Glamour en glitter zullen dan nog steeds voorkomen maar wel als uitzondering, niet als regel.
Antonie Kerstholt is oud-advocaat, econoom en expert herstructurering
