Complotdenkers. U kent ze wel. Mensen (vaak mannen) die ineens uit hun holletjes kruipen met allerlei bizarre theorieën. Ze zijn heilig overtuigd van vooropgezette plannen en boze krachten. En hun aantal neemt ook nog eens toe. Een zorgwekkende ontwikkeling die niet geheel ongevaarlijk is. Democratie is gebaseerd op vertrouwen en deze lieden schaden dat vertrouwen.
Een aanhanger van complotten ziet de wereld ongeveer als volgt:
“Een kleine groep, een elite, bestuurt de wereld, voornamelijk voor eigen gewin en geen gevoel voor het algemeen belang. Dit verhullen ze zoveel mogelijk. Gebeurtenissen zijn daarom vaak niet wat ze lijken te zijn.”
Hoog tijd dus om als fatsoenlijke samenleving met een adequaat antwoord te komen op deze fantasten door hier klip en klaar enkele belangrijke samenzweringstheorieën te ontkrachten en het psychotische gedachten-proces er achter te ontmantelen.
1 – Corrupte politici
Claim van complotters: politici zouden corrupt zijn. Voorbeeld:
“Zo’n Camiel Eurlings, die Minister van Verkeer en Waterstaat is, en een vliegtaks invoert. Dit tot grote onvrede van AirFrance-KLM. Om de luchtvaartsector tegemoet te komen schafte hij de taks weer af. Vervolgens verliet hij, wat insiders al maanden vermoedden, de politiek en werd directeur bij AirFrance-KLM. Hoe zit het dan met de onafhankelijkheid van zo iemand tijdens zijn ambt? Dient hij dan het algemeen belang of al zijn nieuwe broodheer?”
Hoe het echt zit:
Denken de complotaanhangers nou echt dat als iemand willens en wetens een bedrijf bevoordeelt zijn collega’s hem niet ter verantwoording roepen? Natuurlijk zouden ze dat doen. Men moet het zelfreinigend vermogen van bestuurders niet onderschatten.
2 – 9/11
Claim van complotters: de aanslag van Al Qaeda op de Twin Towers zou mogelijk een ‘Inside Job‘ (favo-complotterm) zijn. Voorbeeld:
“Meer dan 2000 architecten en ingenieurs stellen vragen bij de officiële versie en willen nieuw onderzoek. De vrije val van de Twin Towers kan volgens hen alleen door opezttelijke demolition. En waarom stortte een door geen enkel vliegtuig geraakte toren, building 7, ook ineens in? Het is daarmee de eerste en enige wolkenkrabber ter wereld die alleen door brand instortte.”
Hoe het echt zit:
Dit zijn voornamelijk marginale architecten. Mensen met kleine ondernemingen die in de moeilijke crisisjaren niet omkomen in het werk, tijd over hebben, en dus vatbaar zijn voor rariteiten op internet.
Nog een voorbeeld:
“Het vliegtuig dat het Pentagon binnenvloog lijkt helemaal geen vliegtuig, maar een raket. Waarom moeten we het doen met een paar onduidelijke frames (beeld) die geen uitsluitsel bieden en zijn alle overige camerabeelden van de maarliefst 84 beveiligingscamera’s rondom het Pentagon door de FBI geconfisqueerd?”
Hoe het echt zit:
Je wilt terroristen geen onnodige tools hun voor propaganda geven. Voor je het weet maken ze glorievideo’s met beelden van de airliner die het Pentagon in ramt en zetten dat op dat internet. Daarmee werf je zo weer nieuwe kapers. Moet je niet willen. Dat hebben de Amerikanen dus goed gezien.
3 – Joris Demmink
Claim van complotters:
“Joris Demmink heeft jarenlang kinderen misbruikt.”
Hoe het echt zit:
Nederland kent één echte autoriteit op het gebied van misdaad: Peter R. de Vries. Als hij zegt: “De beschuldigingen over pedofilie zijn volkomen uit de lucht gegrepen”, dan kunnen we daar gerust vanuit gaan. Case closed.
En zo zijn álle complottheorieën eenvoudig te ontkrachten
Echter een van de grote nadelen van deze tijd is dat Jan en alleman denkt de knowhow te bezitten om zich met politiek te mogen bemoeien. Zelfs artiesten. In Engeland roept multimiljonair Russel Brand vanaf zijn landgoed dat de arbeidersklasse ‘het’ (wat is dat ‘het’ precies, Russel?) niet langer moet pikken en predikt, godbetert, de revolutie.
In Nederland hebben we Lange Frans. Die twittert CIA-complotten: “War is to important to be left to politicians“.
Tsja. “Politics is to important to be left to musicians.”
Graag wat verzuiling terug en experts aan het woord. En Twitteraccounts bij herhaling van zulk gedrag sluiten graag. Alleen door ons gezond verstand te gebruiken kunnen we de maatschappij fatsoenlijk houden. En door complotdenkers geen ruimte meer te geven in het serieuze debat.
Zoals financieel Geograaf Ewald Engelen, die onlangs zijn ware aard toonde. Hij claimt in zijn nieuwe boek De Schaduwelite (let op de terminologie) dat een groep van 74 Nederlanders actief is geweest bij het voorkomen van effectieve bankenregulering na de crisis. Wouter Bos, Job Cohen, noem maar op. Gelukkig deden de kwaliteitsmedia en de academische wereld samen hun plicht. Zij ontmaskerden de ijdele Engelen. Het zelfreinigend vermogen in werking. Die financieel geograaf zal zich voortaan wel twee keer bedenken voor hij weer een complotlijst gaat maken.
Maar, wat te doen als je een complotdenker tegen komt?
Dat kan namelijk zomaar gebeuren. Wat je moet doen, is gelijk benoemen. Als je buurman zegt: “Hee dat Libor bleek toch te kloppen en ik heb wat goud en nu las ik dat de goudprijs al jaren wordt gemanipulee…, hop! Meteen erop! “Sorry hoor maar is dat niet een complottheorie?”, zeg je dan. Belangrijk is verder dat je niet luistert naar zijn ‘argumenten’, want dat zijn altijd verkapte drogredenen, valse aannames en paranoïde stellingen.
De geschiedenis heeft aangetoond waartoe zoiets kan leiden.
Vrijheid van Meningsuiting is natuurlijk een groot goed, maar niet tegen elke prijs. Zo was onlangs de hoge raad zo verstandig om pedofielenvereniging Martijn te verbieden. Laat dat een precedent zijn. Complotdenkers zouden eindelijk moeten voelen dat het niet langer vrijblijvend gif strooien is. Een extra belasting voor complotrecidivisten zou een optie kunnen zijn. Of ze gewoon afsluiten van internet.
“Ja maar kijk naar het NSA-schandaal. de Libor-fraude en het niet vervolgen van Wall Street! Daar werd jarenlang van gezegd dat het mis was en nu is toch bewezen dat er werd samengespannen tegen het publiek namens een kleine groep die daar zelf van profiteerde?”, is iets wat aanhangers van samenzweringen ook graag zeggen.
Wat je daar tegen moet zeggen? Daar zeg je tegen: “Ach, als je altijd en overal boze opzet vermoedt heb je vast ook wel eens een keertje in je leven gelijk.”
En vervolgens negeer je deze figuur lekker verder.
“Perhaps a lunatic was simply a minority of one.”
― George Orwell, 1984
