Een meerderheid van Nederlandse strafrechtadvocaten twijfelt regelmatig aan de juistheid van door politieambtenaren opgestelde processen-verbaal. Driekwart van de advocaten vindt de betrouwbaarheid van processen-verbaal een groot probleem. 62 procent noemt fouten in processen-verbaal zelfs structureel. Dat blijkt uit een enquête van ThePostOnline gehouden onder honderd strafrechtadvocaten uit heel Nederland.
Bart Nooitgedagt, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten, is niet verbaasd over de uitkomst van de enquête. “Verklaringen van getuigen en verdachten worden zelden letterlijk weergegeven. Relevante delen ontbreken of worden ingevuld door verbalisanten. Zij selecteren vaak wat zij zelf relevant vinden, waardoor soms cruciale informatie ontbreekt.”
De fouten lopen uiteen van onbewuste, kleine weglatingen tot moedwillige vervalsingen, zeggen de ge-enquêteerde advocaten. Als oorzaken noemen zij scoringsdrift, tijdsdruk, tunnelvisie en een gebrek aan taal- en schrijfvaardigheid.
Gerrit van de Kamp, voorzitter van de grootste politievakbond ACP, herkent het probleem. “Alles is onwaarschijnlijk complex geworden. En ja, dan worden er fouten gemaakt.”
Hij zoekt de oorzaak onder meer in de bezuinigingen en de snel veranderende wet- en regelgeving. “Alles bij elkaar gaat dat ten koste van de waarheidsvinding.”
Ook PvdA-Kamerlid en oud-politieagent Ahmed Marcouch erkent dat de kwaliteit van opsporing soms tekort schiet. “Daar is te lang te weinig aandacht voor geweest”.
Hij wijst net als veel advocaten op het gevaar van tunnelvisie. “Je bent zo gefocust op veroordeling dat je de waarheidsvinding uit het oog verliest.”
Voormalig korpschef bij de politie en D66-Kamerlid Magda Berndsen vindt dat de kwaliteit van processen-verbaal soms te wensen overlaat. “De tijdsdruk die de minister op de politie legt bevordert de kwaliteit van processen-verbaal ook niet.”
De gevolgen van fouten kunnen desastreus zijn. Advocaten in de enquête wijzen erop dat een proces-verbaal voor de rechter geldt als wettig bewijs. De inhoud ervan is moeilijk te betwisten. Hoe bewijs je dat de agent geen aanleiding had om te schieten, als die agent in het proces-verbaal schrijft dat hij zich bedreigd voelde?
Ton Derksen, wetenschapsfilosoof en docent waarheidsvinding aan de Politie Academie benadrukt dat agenten doorgaans niet moedwillig fouten zullen maken. Een proces-verbaal is mensenwerk. “Als er fouten worden gemaakt is het hoe dan ook aan het Openbaar Ministerie en de rechter om daar doorheen te prikken.”
Precieze cijfers over het aantal processen-verbaal ontbreken. Over het aantal processen-verbaal met fouten is nog minder bekend. Klachten over processen-verbaal worden niet als zodanig gecategoriseerd, maar vallen onder het kopje ‘handelen van de politie’. Dat is overigens de grootste klachtenrubriek van zowel de politie als de Nationale Ombudsman.
De politie en het ministerie van Veiligheid en Justitie schrijven in een reactie dat er wordt gewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van het proces-verbaal.
Dit artikel is gemaakt door Team TPO in het kader van de pilot van NieuwsDeal 2014.
