De laatste vijf weken heeft België te maken met een tsunami van nationale en regionale stakingen, die in een klein land nationaal, maar ook internationaal effect hebben. En daar kwamen nog ‘normale’ stakingen bovenop wegens loonconflicten. Hans Kriek spreekt met Peter Kramer, hoofdredacteur European Business Review en president van de Pressclub Brussels-Europe. Want hoe zit het met die stakingen, bonden en politiek, wat is er in België gaande?
Is de actiebereidheid onder de Belgen zo massaal?
“Staken tegen het regeringsbeleid is strijk en zet in België; bijna elke Belgische regering die noodzakelijke sociale maatregelen moet nemen krijgt ermee te maken. Van de regering van de liberaal Verhofstadt in de negentiger jaren tot twee jaar geleden nog tegen het sociale beleid van de regering Di Rupo, een Franstalige socialist notabene! Maar de allerergste staking, en iedereen heeft het daar dezer dagen weer over, was die van 1960-1961, tegen de regering van de christendemocraat Eyskens. Tussen 19 december en 22 januari ging een half miljoen betogers de straat op, 5 miljoen mensen (meer dan de helft van de werkende bevolking) legden het werk neer en … er vielen vier doden.”
Is de macht van de vakbonden dan zo groot?
“In vergelijking met het buitenland zeer zeker. Belgische vakbonden zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de werkloosheidsuitkeringen, voor ziekenfondsen, hebben eigen spaarkassen. Volgens de socioloog Luc Huyse zijn de bonden ‘een bevoorrechte onderaannemer van de overheid’. De grote vakbonden zijn politieke machtsfactoren van je welste. Een van de vakbondsleiders zei na afloop van de (voorlopig) laatste stakingsdag, 15 december, dat hij nu wel met de regering aan tafel wilde om over het regeerakkoord te spreken. Maar ook dat hij niet uitsluit dat er meer stakingen komen als dat gesprek niet voldoende oplevert. Besef dat de regering Michel over een meerderheid in het parlement beschikt. En dat dat regeerakkoord waar de vakbondsbaas over wil praten is goedgekeurd in het parlement door die meerderheid.”
Het gaat dus wel degelijk om politieke stakingen, hoewel de bonden het niet zo willen noemen?
“Natuurlijk zijn het politieke stakingen. Voordat de regeringsonderhandelingen waren afgerond maar wel duidelijk was dat de Parti Socialiste in de oppositie terecht zou komen na, mind you, dertig jaar regeringsdeelname, lagen de eerste stakingsdreigingen van de bonden al op tafel. De regering Michel zat er net een paar weken of de stakingsdata werden al bekend gemaakt. Waarom niet eerst overleg tussen regering en vakbonden, vraag je je dan af? Wel, omdat de laatsten eisten dat bepaalde beleidsvoornemens van de regering zoals de indexsprong en verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd eerst van tafel moesten! Zo niet, dan geen gesprek maar stakingen.”
Speelt die afwezigheid van de Parti Socialiste in de regering werkelijk een rol?
“Sommigen beweren dat het daar nu juist om gaat. De PS en de grote bonden hebben dertig jaar de lakens uitgedeeld. Laat me de rector van de KU Leuven, Rik Torfs, ooit senator voor de CD&V, aanhalen. “… het gevoel dat op dit moment bij de PS leeft. De verdrijving van de macht is maar tijdelijk. Zij is zoals een onteigening zonder vergoeding. Er kleeft iets illegitiems aan’. Torfs besluit zijn betoog met ‘Dus gaat de staking van vandaag over de retour au pouvoir’ van de PS.”
Blijft toch de vraag waarom is de regering Michel niet naar de rechter gestapt om de staking te laten verbieden?
“Dat is juridisch niet zo eenvoudig in België. De vakbonden hebben voor een rechtsvorm gekozen waarbij ze als organisatie niet aansprakelijk gesteld kunnen worden. En bovendien bestaat er –terecht- het recht tot staken. Een recht dat nu in de ogen van zeer velen wel erg buitenproportioneel wordt benut. Sinds 2002 bestaat er trouwens ook een gentlemen agreement dat werkwilligen de kans moeten krijgen om te werken, zo meldde Vicepremier Peeters in het Belgische Parlement. Zoals te verwachten viel namen de bonden dat minder serieus. Bij de recente stakingen werden werkwilligen belemmerd om naar hun werkplek te gaan. Hele industrieterreinen waren geblokkeerd. Dat zou natuurlijk iets geweest kunnen zijn voor de rechter. Maar aangiften bleven uit. Waarschijnlijk uit vrees voor de retour au pouvoir die Torfs noemt.”
