Dit is geen pleidooi voor meer ‘social media’, maar een oproep aan de samenleving – en de politiek in het bijzonder- om social media in te zetten voor positieve democratische innovatie. Volgens het Amerikaanse blad TIME staan de demonstranten van Ferguson op de tweede plaats in een lijst van 100 meest invloedrijke mensen van 2014. Dat deze demonstranten deze plek behalen is grotendeels te danken aan die social media. Toch duiken anti-social media profeten op, en is de politiek nog blind voor de kansen. Het is tijd dat staatssecretaris Sander Dekker met een visie komt, hoe social media kan worden ingezet om democratische innovatie te realiseren en burgerparticipatie positief te vergroten.
Tot nu toe heerst de populaire gedachte dat Facebook en andere social media ons los koppelen van de werkelijkheid. Een van de profeten tegen de ontwikkelingen is rapper en motivational speaker Prince Ea. In zijn viral video getiteld Can We Auto-Correct Humanity houdt hij een scherp betoog tegen social media. Hij legt het verband tussen eenzaamheid en de ego-generatie gericht op online relaties. Hij geeft aan:
“Call me crazy but, I imagine a world where we smile when we have low batteries
Cause that will mean we’ll be one bar closer – to humanity”
Kortom: we zijn bevríjd als we er afscheid van nemen, volgens anti-social media profeten als Prince Ea.
Maar is dat de juiste manier om naar de rol en de effecten te kijken?
Uiteraard niet. Negatieve aspecten van hangen af van de wijze waarop je iets gebruikt. Zoals patat niet is uitgevonden met als geheim doel obesitas te stimuleren, dient social media niet de schuld te krijgen van eenzaamheid. Als je 24 uur op social media zit en niet meer gaat studeren, werken, lief hebben. Dán is er zeker iets aan de hand en hebben anti-social media profeten als Prince Ea zeker een punt.
Social media heeft ons veel goeds gebracht, en Mark Zuckerberg en de uitvinders van Twitter verdienen een dankwoord. Zo delen analisten inmiddels de gedachte dat social media een grote rol hebben gespeeld jongeren te beïnvloeden om deel te nemen aan de Arabsiche lente. De recente Maidan-revolutie in Oekraïne wordt in dezelfde context geplaatst.
Niet ver van huis zien wij hoe tegenstanders van bijvoorbeeld Zwarte Piet of de invoering van het sociale leenstelsel social media inzetten om hun achterbaan te mobiliseren tot protest. Groepen gebruiken het ook voor kennisoverdracht en alternatieve nieuwsvoorziening. Wie deze ontwikkeling beschouwt, komt tot de conclusie dat social media kan worden ingezet om mensen tot daadwerkelijke acties te leiden, tot revoluties aan toe.
Beseffen we dat wanneer iemand een tekst deelt op Facebook en deze door tien miljoen mensen wordt geliket en vijf miljoen keer wordt gedeeld, dat deze persoon veel meer mensen bereikt dan wanneer hij twintig steden zou moeten bezoeken en in tientallen zalen zou moeten spreken om zijn boodschap kenbaar te maken? Beseffen wij dat het dankzij social media is dat de huidige revolutie onder de Amerikaanse bevolking plaatsvindt, en de wereldwijde verontwaardiging tegen het gewelddadige politie-optreden jegens de zwarte bevolking in de Verenigde Staten groeit? Zie bijvoorbeeld de film over de dood van Eric Garner die via social media werd verspreidt en ‘viral’ ging in juli van dit jaar, maar ook campagnes als #BlackLivesMatter.
Zo komen we tot de conclusie dat social media kan worden gebruikt om de massa te bereiken en kennisoverdracht te realiseren. De smart-phone-to-change-the-world-filosofie; in letterlijke zin.
Binnen mijn studiekring (Politicologie) zijn er studenten die beweren dat generatiegenoten op een andere manier protesteren dan generaties voorheen. Jongeren kunnen hun stem via social media uiten en via deze weg invloedrijke mensen bereiken wanneer ze dat echt nodig vinden. We zien dat deze methode effectiever is dan eerder werd gedacht. Het is niet voor niets dat organisaties zoals Amnesty International steeds vaker online campagnes inzetten om aandacht voor bepaalde thema’s te realiseren. Organisaties en individuen maken efficiënt gebruikt van krachtige en populaire hashtags om in 140 tekens de Minister-President bereiken.
De mainstream media volgt nu wat er populair is, en talkshows zoals Pauw en RTL Late Night houden dan ook alles wat er zich social media afspeelt in de gaten. Hieruit kunnen we opmaken dat het gedrag op social media bijdraagt aan ‘agendavorming’.
Wat Prince Ea en andere anti-social media profeten niet begrijpen is dat het grenzen verlegt. Het stelt mensen in staat om bergen te overstijgen en hun boodschap wél over te brengen. We dienen in te zien dat de manier waarop invloed vorm wordt gegeven nu en in de toekomst radicaal verandert. In een democratisch land waar mondige en verstandige burgers hun stem mogen uiten is social media een krachtig instrument. Niet alleen om te zenden maar ook om te ontvangen. Wie aan democratische innovatie wil werken kan social media nu niet meer ontwijken.
Het is daarom geen slechte gedachte dat de Staatssecretaris van Onderwijs onderzoek laat doen naar hoe social media in de toekomst kan worden gebruikt om burgers te laten participeren in de politiek. Het is een goede zaak dat wij scherp blijven voor wat betreft de negatieve aspecten, maar de toekomst vraagt om een visie en niet om een reactionaire houding. Het is tijd dat de politiek handelt en social media inzet als instrument voor democratische innovatie. Waarom geen referendum in een dorp houden via Facebook? En, wie had gedacht dat dit stuk de staatssecretaris zou bereiken dankzij social media?
