‘Let’s clean this shit up’ en geef voor veilig drinkwater in Afrika. Zo overspoelde de grote boodschap van 3FM in 2013 de media en haalde ruim 12 miljoen euro op. Wat is er met dit geld gebeurd? Ook het Rode Kruis moet met de billen bloot, maar erg overtuigend is het allemaal niet. Het meeste geld gaat op aan van alles en nog wat, maar niet aan duurzaam water. Het is niet anders. “Shit happens“.
Geven voor het goede doel geeft vooral een goed gevoel. Volgens de statistieken van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) gaat er jaarlijks in Nederland in totaal bijna 4 miljard om in de goededoelensector. Dat is veel geld. Maar het CBF houdt niet of nauwelijks bij hoe het goede geld besteed wordt. Dat is ook lastig en eigenlijk willen we dat ook liever niet weten. Doe wel en kijk niet om.
‘De ongetwijfeld goed bedoelde acties van 3FM Serious Request hebben een steeds hoger Charity Porn-gehalte. De nieuwe Hands of our girls-actie past in een aanpak die is gebaseerd op een steeds beter uitgekiende marketingstrategie’
Maar wat nu als jouw ellende wordt gebruikt om elders veel geld op te halen? Hoe denk je er dan over? Dan wil je toch ook wel op zijn minst dat er iets van de jackpot jouw kant op komt. Of is jouw ellende alleen maar interessant als marketingobject en word je eigenlijk gebruikt in tv-spotjes als een soort Charity Porn, om vooral maar veel geld op te halen?
De ongetwijfeld goed bedoelde acties van 3FM Serious Request hebben een steeds hoger Charity Porn-gehalte. De nieuwe Hands of our girls-actie past in een aanpak die is gebaseerd op een steeds beter uitgekiende marketingstrategie. Met een aangrijpende trailer krijg je even een shot ellende onder de gordel. Dat wekt meteen boosheid en een schuldgevoel op, een goede mix om flink te geven. Op zich niets mis mee, als het geld dan ook vooral aan dat probleem besteed wordt. Wel zo fair naar de lokale acteurs, maar die zien er vaak maar bitter weinig van terug.
‘Het lijkt er op dat veel geld opgaat aan het rondreizen van experts die ‘watermanagement-training’ geven’
Terwijl de 3FM-dj’s zich weer voor zes dagen hebben laten ‘opsluiten’ in het Glazen Huis, kijken we wat er met de 12 miljoen euro van vorig jaar is gebeurd.
Op de site van 3FM en het Rode Kruis staat een korte opsomming. Het gaat vooral om zeep uitdelen, bouwen van latrines (gaten in de grond met een deksel) en het maken van ‘wasfaciliteiten’ (dat zijn voornamelijk plastic jerrycans aan een touwtje). Ook zijn er circa 100 waterpompen bijgekomen of aangepast.
Als je goed leest lijkt het erop dat veel opgaat aan het rondreizen van experts die ‘watermanagementtraining’ geven. Dat zijn cursussen voor locals om te leren handenwassen, toiletten te maken en zuinig te zijn met water, want dat zouden ze nog niet weten. Waar het vooral om schijnt te gaan is hoeveel mensen er ‘bereikt’ worden, alsof het een kwestie is van zieltjes winnen.
Maar welk probleem is hiermee nou opgelost? Om handen te wassen zul je toch op zijn minst water moeten hebben en dan lijkt 100 waterpompen toch een beetje mager, zeker als je 12 miljoen euro kunt besteden. Bovendien, gezaghebbende organisaties zoals de Wereldbank en UNICEF geven aan dat juist in probleemgebieden soms meer dan 50 procent van die pompjes het niet meer doen door gebrek aan onderhoud. Dus je zou verwachten dat het Rode Kruis daar vooral aandacht aan besteedt. Hoe garanderen ze bijvoorbeeld de duurzaamheid van deze 100 waterpompjes en waar staan ze eigenlijk? Met andere woorden: is het effectief en transparant?
Het beeld dat deze Charity Porn van Afrika geeft klopt ook niet. Afrika is een continent in opkomst en ontwikkelt zich vooral op eigen kracht. Natuurlijk zijn er problemen, maar die los je niet op met goed bedoelde liefdadigheid met lege flesjes aan een touwtje als er op de meeste plaatsen gewoon nog steeds geen water is. De aanpak van het Rode Kruis lijkt meer op het bekende ‘pleisters plakken’ en heeft weinig te maken met de broodnodige structurele hulp. Schoenmaker blijf bij je leest of geef meer aandacht aanduurzaamheid.
Maar het kan ook anders. Om te beginnen zou je moeten zorgen dat als een pomp ergens geplaatst wordt deze het gewoon blijft doen. Er zijn nu ook betere pompen verkrijgbaar, zoals de Nederlandse BluePump, maar die kosten wat meer. Als je dan moet kiezen tussen 100 goedkope ‘plofpompjes’ die niet lang meegaan, of 50 duurzame pompen, kiest men voor de goedkopere oplossing. Maar we hebben toch 12 miljoen? Waarom dan voor goedkoop gaan?
De auteur is oprichter van FairWater. FairWater is een organisatie zonder winstoogmerk en richt zich op het verbeteren van watervoorzieningen in Afrika door het vervaardigen en plaatsen van duurzame waterpompen die makkelijk en goedkoop zijn te onderhouden. Meer info over de BluePump van FairWater op www.geefwater.nl.
Foto: de duurzame BluePump naast een kapotte plofpomp
