Zoals Hollanders Rembrandt als de lakmoesproef van alle echte kunst beschouwen, zo zien de Belgen Rubens als inspirator van alles wat na hem kwam: Monet, Klimt, Delacroix en Picasso. Rubens’ vrouwen zijn iconen van weelderig vlees, maar zijn landschappen zijn onverwacht krachtig, blijkt in Brussel.
Geweld maar ook compassie, macht verpakt in elegantie: het werk van Peter Paul Rubens puilt uit van de emoties. De makers van een grote expositie over de Vlaming zijn niet bang voor grote woorden. Nou schilderde Rubens alles met driedubbele uitroeptekens, dus dat komt goed uit. Bovendien werkten voor Rubens – Sensatie en Sensualiteit het Brusselse Bozar en het Antwerpse Koninklijke Museum voor Schone Kunsten (KMSKA) samen, omdat de Antwerpenaren aan het verbouwen zijn. Het levert, met de nodige internationale bruiklenen, een feest voor het oog op.
Nederlanders beschouwen Rembrandt als de maat der dingen, en spiegelen elke nakomer aan zijn werk. Hetzelfde geldt voor Rubens en de Vlamingen. 500 jaar kunstgeschiedenis wordt er in Brussel doorheen gejaagd, om de erfenis van Rubens in beeld te brengen. Geweld! Compassie! Macht! Maar dus ook elegantie.
Wie door de vele zalen van Bozar loopt, moet zijn Hollandse argwaan opzij schuiven. Ja, Rubens wordt hier zelfs de Tarantino van zijn tijd genoemd (omdat hij geweld zo overdreven en plastisch in beeld bracht), maar zijn jachttaferelen liegen er niet om. Zelden een leeuw zo hartstochtelijk een legeraanvoerder aan stukken zien scheuren. Daar komen latere Britse collega’s niet overheen. Zelfs de landschappen zijn buitensporig en intens.
Alleen al voor de doeken van ‘navolgers’ van Rubens is het de moeite waard om naar Brussel te gaan. Uit de catacomben van het Prado en veel andere musea zie je Klimt, Delacroix, Monet, Picasso en nog veel meer meesters. Zelfs een Kokoschka doet mee. Is het niet een beetje te ver gezocht allemaal? Nee, want Rubens was een echte Europeaan van zijn tijd, die als diplomaat hielp de vrede tussen Engeland en Spanje te sluiten, een man die overal werkte en vooral heel veel geld verdiende met het leveren van portretten aan allerlei adellijke types. Daarbij was hij een trendsetter in het neerzetten van vorsten in een soort ontspannen, casual setting. Geen uniformen en harnassen, maar een quasi privé kiekje bij de voorname families. Met name de Britten hebben daar goed naar gekeken voor al hun lords en lady’s.
Het bekendst blijven de vlezige vrouwen. Sensatie en Sensualiteit? Geen probleem. Een hele zaal is gevuld met badende vrouwen, hurkende vrouwen, slapende dames, femmes fatales, het kan niet op. Inderdaad met het spreekwoordelijke Rubensiaanse figuur. Hier kijken Rembrandt en Rubens elkaar recht in de ogen: Peter Paul met de kluizenaar die de slapende Angelica begluurt versus Rembrandt die Jupiter wellustig naar zijn volgende verkrachtingsslachtoffer Antiope laat turen. De eerste met een weelderig olieverfschilderij, de ander met een prent. Rembrandt is mysterieuzer, Rubens gaat meer de richtig van legale softporno uit.
Dat Rubens virtuoos kon schilderen, wisten we al. Dat je stijl met door emoticons overladen tweets kunt vergelijken, was bekend. Maar toch verrast de Vlaming hier met poëtische, bescheiden en verstilde doeken. Naast die gruwelijke leeuwen… Een bezoekje aan Bozar moet elke calvinistische Rubens-hater verplicht afleggen, dan komt hij vanzelf tot inkeer. Later gaat de tentoonstelling naar de Londense Royal Academy of Arts.
En als de trein vanuit Nederland nooit Brussel bereikt, kun je ook een wandeling door Antwerpen maken. www.visitantwerpen.be heeft een ontzettend handige gids gemaakt, die aan de hand van de deugden en ondeugden van de schilder binnen 2,5 uur een energiek beeld van de wereldburger geeft. Absolute aanrader.
Rubens – Sensatie en Sensualiteit, Brussel
Rubens privé, Antwerpen
Rubens – wandelgids
