Een Nederlandse dramaserie over de politiek, die wilde Femke Halsema al jaren maken. Zodoende kwam ze in contact met Gijs van de Westelaken, en zo’n anderhalf jaar geleden leek die serie er ook te gaan komen. Maar toen werd Borgen populair, net als House of Cards. Er moest weer terug worden gegaan naar de tekentafel. Tot Halsema met het idee kwam de serie niet te laten draaien om personen binnen de regering, maar om het reilen en zeilen binnen een fractie. “De echte macht ligt niet bij de regering maar bij het parlement. Ik vond het heel belangrijk eens te laten zien hoe de politiek nou echt werkt.”
Die fractie werd de Vrijzinnige Partij Nederland, de VPN. De partij wordt door producent Gijs van de Westelaken omschreven als een partij die het hele politieke midden zou kunnen opeten en waarop iedereen zou kunnen stemmen als de partij bestond. De VPN wordt geleid door een vrouw, Marise Collee. Centraal in de serie staan verder de nieuweling in de fractie, overgestapt vanuit een andere partij, Tim Snel, en partijvoorzitter Jan Leusing.
Vanaf vanavond kan iedereen op NPO2 het reilen en zeilen binnen hun Tweede Kamerfractie voor tien weken lang volgen, op een moment dat de partij volgens Halsema een beetje naar binnen is gekeerd. De partij was de verrassing van de verkiezingen van 2010, waar vanuit het niets zeven zetels werden binnengehaald, maar is er niet in geslaagd bij de laatste verkiezingen winst te boeken. De provinciale statenverkiezingen op 18 maart van dit jaar zullen cruciaal zijn, en alles is daar dan ook op gericht.
Een kleine maand voor de uitzenddatum van de eerste aflevering bereikt is komt de politiek uit de ‘echte wereld’ al om de hoek kijken. Hoewel de makers van de serie al ruim een half jaar in de publiciteit staan met hun serie en met de VPN, richtte Norbert Klein begin december een partij op, genaamd De Vrijzinnige Partij.
Al snel nam hij contact op met Femke Halsema en vroeg hij haar of ze niet eens konden praten gezien de verwachte gelijkgestemdheid in opvattingen. Halsema stuurde hem een keurig briefje terug waarin ze zei niet verantwoordelijk te zijn voor de politieke opvattingen van de partij. Zou hij willen praten over samenwerken of zelfs fuseren, dan zou hij daarvoor de politiek verantwoordelijken moeten benaderen; Marise Collee of Jan Leusden.
Dat praten alsof de fractie een echte fractie is, alsof de personen echt een rol spelen in de Haagse politiek, is kenmerkend voor hoe Halsema en Van de Westelaken willen dat de serie beleefd wordt. De grens tussen feit en fictie kan ze niet dun genoeg zijn.
Met behulp van een discussieplatform op social media en in de VPRO-gids hopen de makers de politieke discussie op gang te brengen. Alle personages uit de serie twitteren en er wordt verwezen naar bestaande personen en gebeurtenissen. Hoewel er niet in de echte Tweede Kamer gefilmd kon worden figureren in de serie verschillende politici en journalisten, waaronder Alexander Pechtold, Henk Krol en Jos Heymans van RTL Nieuws.
Ook de actualiteit speelt een centrale rol in de serie. Het ‘skelet’ van de serie, met daarin de verhaallijnen en ontwikkeling van de belangrijkste personages, staat vast, maar elke week zijn in aanloop naar de nieuwste aflevering nog extra opnames gepland waarin de actualiteit kan worden meegenomen. Zo zal in de aflevering van vanavond de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo aan bod komen.
Op die manier hopen de makers de politieke werkelijkheid zo dicht mogelijk te kunnen benaderen, of zelfs te kunnen beïnvloeden. “Het zou ideaal zijn als wij iets kunnen entameren op een manier waarop [de beleidsmakers] zelf er nog niet over hebben nagedacht,” zegt producent Gijs van de Westelaken. Van de Westelaken verweeft wel vaker feit en fictie in zijn werk. Het meest recente voorbeeld daarvan is de film 2/11, het spel van de Wolf, over de moord op Theo van Gogh, die leidde tot hernieuwd debat over de rol van de AIVD en uiteindelijk ook tot kamervragen.
“Vanaf het begin af aan,” stelt Van de Westelaken, “hebben we dat voor ogen gehouden. We zitten ook precies voor Nieuwsuur geprogrammeerd, dus het zou ideaal zijn als ons programma daarin terugkomt”. Ook Halsema heeft dromen in die richting. “We hopen wel eens dat een politicus zou kijken en denken ‘wel verdomme, dat is mijn tekst die ik morgen wilde uitspreken!’. Of dat een politicus later op de avond bij Pauw zit en wordt geconfronteerd met een uitspraak uit de serie.”
Het zijn grote ambities, maar zowel Halsema als Van de Westelaken ontkennen met klem een politieke agenda te willen neerzetten met de serie. Halsema stelt “een punthoofd” te krijgen van alle insinuaties in die richting. “Ik ben niet voor niks ooit de politiek uit gestapt”. Van de Westelaken: “Femke en ik kunnen het met zijn tweeën al nooit eens worden, laat staan dat we een gezamenlijke agenda hebben. We hebben het partijprogramma van VPN in een middag geschreven.”
En toch. “De vrijheid van meningsuiting is te belangrijk om Wilders ermee vandoor te laten gaan”. Het is een zin die je Femke Halsema zo zou horen zeggen, eind 2004, tegen haar fractiegenoten. Het was een zin waarover in de aanloop naar de laatste opnames voor aflevering 1, over Charlie Hebdo, is gediscussieerd. Halsema had die zin graag in de serie teruggezien. Hij is uiteindelijk gesneuveld.
De Fractie wordt vanaf vanavond elke maandagavond om 21.15 uitgezonden bij de VPRO op NPO2
