Opgepakt omdat je een mening verkondigt. Het overkwam de Franse komiek Dieudonné, die gisteren werd gearresteerd op verdenking van verheerlijking van terrorisme. Hij schreef op Facebook: “Ik voel me een Charly Coulibaly”, een verwijzing naar de dader van de aanslag op een Joodse supermarkt in Parijs afgelopen vrijdag. Terrorisme verheerlijking? Nee. Zijn bericht staat voor een veel groter Frans probleem. Een probleem dat al jaren sluimert.
Het zijn de banlieues, de buitenwijken van de Franse hoofdstad, die al enige decennia kopzorgen opleveren bij Franse politici. Met name in 2005, was het goed raak. Twee jongeren werden geëlektrocuteerd nadat zij zich verschanst hadden voor de politie in een elektriciteitscabine. Dood door schuld, volgens de vele jongeren in de voorstad. In de rellen die er op volgden gingen auto’s in vlammen op.
Waarom het zo uit de hand loopt, is onduidelijk. Rechtse politici wijzen op de etnische achtergrond. Het gaat om jongeren met een islamitische achtergrond die zorgen voor sociale onrust en rellen als die in november 2005. Toch zou de radicale islam volgens de nationale inlichtingendienst geen rol hebben gespeeld bij het ontstaan van de rellen. De jongeren zelf gooien het op hun sociale status. Ze voelen niet de gelijkheid in kansen, dezelfde vrijheid als andere Fransen en de broederschap waar het land zo prat op gaat.
Olivier Tonneau verdiepte zich voor The Guardian na de aanslagen in die Franse sociale ongelijkheid. Tonneau stelt dat een grote groep jongeren zich niet verbonden voelt met het land waar zij in leven. Het is niet hun religie – veel zijn moslim – maar de ongelijkheid, waardoor zij niet geloven in Franse idealen als vrijheid, gelijkheid en broederschap. Hoewel hun ouders, migranten uit niet-westerse delen van de wereld, hun kinderen aanmoedigen actief deel te nemen aan de maatschappij, keren de jongeren zich juist steeds verder af van hun geboorteland.
De reden: “Decades of social segregation and economic discrimination have made it clear to them that the word “French” on their passport is meaningless – there is no equality, no freedom and clearly no fraternity.” Het is niet de Islamitische achtergrond van de jongeren, maar de ongelijkheid, het ontbreken van vrijheid en broederschap, die aanleiding is voor terroristische aanslagen als die van afgelopen week.
En daar lijkt Dieudonné met zijn ‘grap’ naar te verwijzen. In een open brief aan de Franse Minister van Binnenlandse Zaken schrijft hij over alle negatieve media-aandacht die hij de afgelopen jaren kreeg, bezoeken van de politie, controles door de fiscus, onderbrekingen van zijn shows en de vierentwintig juridische procedures die tegen hem lopen. Met zijn aanstootgevende bericht verwijst hij ook naar de situatie waar Coulibaly uit komt. De banlieues waar geen kansen zijn. Ook niet als je de Franse president ontmoet, die na de rellen een plan opstelde om iets te doen aan de hoge jeugdwerkloosheid.
Het is maar net hoe je het bericht van Dieudonné wilt lezen. Verheerlijkt hij de daad van de terrorist die vier mensen dood schoot? Of wil hij met een harde grap duidelijk maken hoe het er in zijn ogen in Frankrijk voorstaat met de waarden waar de Fransen zo te koop mee lopen? De eigen nuancering aan de minister spreekt in het voordeel van de komiek. Daarom: Free Dieudonné!
