Het lijkt zo gemakkelijk: je splitst je als politicus af en je kondigt aan dat je een nieuwe partij begint. Momenteel zitten er meerdere personen in de Tweede Kamer met dit plan. De voormalige PvdA-ers Kuzu en Öztürk willen een eigen partij beginnen, voormalige PVV’ers Bontes en Van Klaveren zetten een rechts alternatief voor de PVV neer en oud-50Plus’er Klein is ‘de Vrijzinnige Partij’ begonnen. Al deze initiatieven en hun voorgangers roepen dezelfde vraag op: zijn dit eigenlijk wel partijen?
Politieke partijen die gekozen zijn in de Tweede Kamer moeten transparant zijn over hun ledenaantallen om in aanmerking te komen voor subsidie. Voor nieuwe partijen die nog geen subsidie krijgen geldt dat niet. Vaak blijft lang duister wie er tot de partij behoren. Ledentallen zijn niet openbaar en dus kan er al dan niet moedwillig vaag worden gedaan over de daadwerkelijke aanhang. De inmiddels vergeten Onafhankelijke Burger Partij (OBP) van Hero Brinkman laat dat perfect zien.
Brinkman stapte op 20 maart 2012 uit de PVV en kondigde vrijwel meteen een eigen partij aan. Voor de buitenwereld moest het lijken alsof de partij meer was dan Brinkman alleen. Bij de persconferentie in Nieuwspoort wilde hij niet alleen achter de tafel zitten, maar Brinkman’s probleem werd al vrij snel duidelijk: geen enkele PVV-er was in dat stadium bereid hem te volgen. Hij stond – los van een groep jonge fans die hij had verworven via zijn pogingen tot democratisering en de wens een jongerenafdeling op te richten – er opeens alleen voor.
Brinkman was de toenmalige fractievoorzitter van de door hem zelf geselecteerde Statenfractie van de PVV in Noord-Holland, maar niemand uit die fractie was direct bereid met hem naar de persconferentie te gaan. Ook Statenleden die expliciet waren gevraagd weigerden. En zo kwam Brinkman 20 maart 2012 achter de tafel in Nieuwspoort te zitten met de mensen die als enigen moeilijk konden weigeren: zijn persoonlijk medewerkers en stagiairs, die sowieso voor hem werkten. Dit was toch een klein succes: Brinkman zat niet alleen.
Enkele maanden later had Brinkman zendtijd geregeld bij De Wereld Draait Door. Hij wilde wederom laten zien dat hij niet alleen was en wilde dus medestanders bij zich hebben. De Wereld Draait Door had het al over ‘partijleden’. Dat werden er drie, suggererend dat dit kandidaten voor de OBP zouden zijn. Dat klopte ten dele: de drie kandidaten waren slechts kort voor de uitzending benaderd om met Brinkman op televisie te komen en kenden elkaar nauwelijks. Twee van de drie zouden uiteindelijk nooit een kandidatenlijst halen, de derde – Dirk-Jan Keijser – werd op eigen instigatie lijstduwer.
Dit trio werd live op televisie tot kandidaat gebombardeerd maar zij vonden de later aangeboden plaats op de lijst te min. Brinkman had niet zijn belangrijkste kandidaten op televisie gepresenteerd, want daar was ook voor hemzelf nog onvoldoende over bekend. Maar hij gaf bij dit optreden vlak voor het zomerreces wel een boodschap af: hij was niet alleen en hoopte met deze publiciteit op een aanzuigende werking. Uiteindelijk leverde hij een lijst af met 50 personen.
Lag het aan de persoon Brinkman dat er weinig animo leek te zijn? Ja en nee. Enerzijds was Brinkman duidelijk geen stemmentrekker zoals Rita Verdonk bij Trots op Nederland. Op Verdonk kwamen mensen spontaan af, op Brinkman niet. Maar anderzijds was het voor Brinkman ook lastig: bij de PVV was hij nooit in staat geweest om een landelijk netwerk van aanhangers of fans op te bouwen, omdat de PVV geen landelijke structuur kent met afdelingen en congressen.
Door publiekelijk afstand te nemen van Wilders en de vraag te stellen ‘of er een PVV is als Geert iets overkomt’ vormde Hero voor veel PVV-fans ‘the rat in the kitchen’. Brinkman wist te weinig massa los te maken met zijn afsplitsing. Dit bleek een enorme handicap toen Wilders exact een maand na Hero’s opstappen de stekker uit het gedoogkabinet trok. Brinkman moest zich toen meteen gaan richten op het enige dat nog telde: kandidaten en handtekeningenlijsten.
Met Brinkman in ons achterhoofd is het de vraag hoe groot de reële aanhang van een PVV-afsplitsing als VNL daadwerkelijk zal zijn.
Dirk-Jan Keijser en Chris Aalberts interviewden de afgelopen maanden betrokkenen bij de partijen die sinds 2002 rechts van het midden werden opgericht zoals de LPF, Trots op Nederland en de PVV. In 2015 komt hun boek uit over ‘De puinhopen van rechts’. Zij schrijven tot die tijd wekelijks over hun bevindingen.
