Queridos amigos e amigas! Deze week werd mijn bucolisch bestaan heel eventjes ruw doorbroken. Op de internets las ik namelijk een berichtje over de moord op twee Duitse boeren in Paraguay, waar ik maar liefst vier jaar woonde. Typisch een zaak voor Derrick, dacht ik onmiddellijk. U weet niet eens waar Paraguay ligt maar het sympathieke bananenrepubliekje heeft een bijzonder plekje in mijn enorme hart. Uiteindelijk komen mijn honden Raya, Tita en Jamba er vandaan en ik zal u nog wel eens in geuren en kleuren vertellen wat voor ellende hun transport naar de Algarve was, en vooral hoeveel het kostte. Daar kunt u heel wat pakjes shag van het merk Texas en Aldi-oploskoffie voor kopen!
Ik deed overigens niet zo veel in Paraguay hoor, los van wat dilettantisch gekrabbel voor de eeuwigheid. De weersomstandigheden lieten dat niet toe en bovendien hield ik in die tijd nogal van een glaasje wijn, bier, suikerrietstooksel, een nakkie coke en een flinke pijp crack. Alles met mate uiteraard, nooit voor elf uur ‘s ochtends en al helemaal niet op maandag. Enfin, het waren tropenjaren en die tellen dubbel, dus maak er maar acht van! Maar U bent natuurlijk veel benieuwder naar de moord op die twee Duitse boeren. Daar wemelt het van in Paraguay want voor een paar rotcenten koop je er een stukje akker ter grootte van Nederland. Bijkomend nadeeltje is dat veediefstal en roofmoord er schering en inslag zijn. U weet natuurlijk wel waarom Paraguay voor veel Duitsers een magische klank heeft. Juist ja, The Boys from Brasil! Die schitterende film is helemaal in Paraguay gesitueerd, met dokter Mengele in de hoofdrol.
De schrijver met mogelijke Hitler-klonen
Weinigen onder u zullen weten dat Elisabeth Nietzsche, de zus van, en haar echtgenoot Bernhard Förster de eerste Duitse boeren in Paraguay waren. Zij stichtten namelijk de arische landbouwkolonie Nueva Germania, een soort kibboets maar dan anders. Helemaal onderaan vindt u een korte beschrijving van dit krankzinnige project. Het is namelijk best zware kost en wellicht is een wat lang uitgesponnen anekdote over mijn bezoek met een Israëlische fotograaf aan Nueva Germania geschikter voor de zondagmiddag. Viel Spass!
Adolf en Elisabeth
De bootreis van Asunción naar Nueva Germania duurde vroeger acht dagen, met een beetje geluk halen wij het in een halve dag in onze roestbak. Even overwoog ik met de boot te gaan. Eens per week vaart er een klein stoomschip tussen Ascuncion en een haventje Antequera nabij Nueva Germania, zestien uur stroomafwaarts. De boot meert alleen aan bij de enorme estanchas langs de rivier. Onderweg stoppen we bij Ronald, een Zwitserse meubelmaker. De onophoudelijk porro’s rokende hippie zit in de lotushouding voor zijn chalet. Zijn Indiaanse vrouw trekt maniok uit de moestuin. Twee kinderen spelen met wasberen die met een touw zijn vastgebonden aan een mangoboom. Ronald had een schooltje in Nueva Germania waar kinderen een ambacht konden leren. Hij steekt een nieuwe joint op. “Er rust een vloek op dat oord, alles gaat er naar de kloten. Ik moest janken toen ik de school sloot, het was mijn kindje, mijn levenswerk. Niks lukt godverdomme met die Paraguayanen, ze zijn totaal lethargisch, voeren geen flikker uit, liggen het liefst de hele dag met hun luie reet in hun hangmat. Beetje caña zuipen, terere slobberen, neuken en maniok vreten. Ze mogen nog blij zijn met de nazi-reputatie van het dorp, anders kwam er helemaal geen hond.”
De schrijver in een de Paraguayaan zo typerende pose
Tsion vloekt, hij is gebeten door een wasbeer. Ronaldo krijgt een lachkick. “Die kankerbeesten zijn echte slopers, in het begin liet ik ze wel eens vrij rondlopen maar binnen de kortste keren waren al mijn kippen kaputt.
Ronaldo’s vriendin heeft verband gelegd om de hand van Tsion, die caña drinkt tegen de pijn. Tsion wil weten hoe het met de nazi’s zit in Nueva Germania, Ronaldo lacht minzaam. “Je wilt niet weten hoeveel idioten daar op af komen, op dat nazi-pretpark. Ik heb ze zien komen en zien gaan. Ouwe Duitsers, skinheads, journalisten, televisieploegen, en allemaal vroegen ze naar het huis van Mengele.’ Ronaldo geeft Tsion de joint door: “Nueva Germania is enkel goed voor wiet, de beste van Paraguay. En yerba mate, maar dat kan je niet roken. Hoe gaat het met mijn Duitse vrienden in Asunción, hoe lopen de zaken? Als je Alfons ziet, moet je zeggen dat de zoon van Walter pas is afgeknald. Een goeie jongen van nog geen twintig, probeerde zijn eigen handeltje op te zetten. Ik heb hem nog op de school gehad, beetje simpel maar hij deugde wel. Hij was op het verkeerde moment in het verkeerde wietveld gaan plukken. De volgende dag stond hij op de voorpagina van Esto, met drie gaten in zijn kop. Ik had hem nog zo gewaarschuwd, maar hij moest en zou zijn scooter hebben.’
Schuldige straatnaamborden!
Aan het einde van de dag rijden we knetterstoned Nueva Germania binnen, na een rit door een monotoon landschap vol keuterboeren, dronken indianen, eindeloze sojavelden, graansilo’s, kokospalmen en smerige cafetaria’s voor truckers. We ploffen neer in de weelderige tuin van Hotel Germania, dat wordt gerund door Jovino en zijn zus. Het hotel, compleet met Duitse vlaggen, ligt tussen de Nietzschestraat en de Försterstraat. Duits wordt er niet gesproken in het hotel, de voertaal is Guarani. De hokken die we betrekken kosten vijf euro, inclusief ontbijt. De beloofde airco blijkt een lome ventilator te zijn. We eten wat de pot schaft: wild zwijn en hert, gestroopt door indianen. Het Duitse bier vloeit rijkelijk. Door de tuin springen padden zo groot zijn als konijnen. Het barst van de insecten, ik krab me een ongeluk.
Jovino komt aanzetten met het gastenboek van zijn toko, er staan zeven journalisten in vermeld. Jovino zweert dat hij Mengele een paar keer gezien heeft in Nueva Germania. De laatste keer was 27 jaar geleden: de dokter miste een ringvinger en had een stoma. Ik vraag hem of hij weet wie Mengele was. Hij neemt een slok bier en denkt zichtbaar na. “Hij was de president van Duitsland, ik geloof dat hij veel goede dingen heeft gedaan. Maar hij was ook slecht, hij heeft veel mensen vermoord.’
Ik vrees dat de journalisten de simpele ziel gek hebben gemaakt. Maar zo dom is Jovino nou ook weer niet, want het is goed voor zijn handel. Bij de benzinepomp in het dorp zuipen we de volgende ochtend caña bij het ontbijt. De eigenaar heet Stern en spreekt geen Duits. Hij zegt dat er nooit iets gebeurt in dit gat, de enige opwinding wordt veroorzaakt door de bus uit Asunción. Hij heeft gitzwart haar en blauwe ogen. Stern zegt dat hij destijds het huis van de Försters heeft gesloopt en in de kelder een enorme, in Duitsland vervaardigde kluis vond. Die staat nu in zijn huis en de intellectueel uitgedaagde nazaat van Nietzsche weet niet hoe hij de kluis kan openen. Ik denk aan mijn criminele contacten in Asunción, die kennen vast wel iemand met een thermische lans. Met wat geluk zit dat ding vol met nooit gepubliceerde dagboeken van de Försters. Even een telefoontje naar Stern of Der Spiegel en ik loop binnen. Wilhelm wuift het idee weg, hij is bang dat de de kluis beschadigd raakt.
Het Museum der deutschen Siedlungsgeschichte von Nueva Germania is gesloten en niemand weet wie de sleutel heeft. Tsion is woedend en vloekt aan een stuk op de ‘kankernazi’s’. De nederzetting is verzengend heet, het vuurrode zand in de straten brandt door onze sandalen heen. Internet is er niet, mobiele telefoons hebben geen bereik. Er wonen nog amper 50 Duitse families, met namen als Flaskamp, Hauenschild, Fischer, Kück. Een deel van hen heeft in de afgelopen eeuw aan rassenvermenging gedaan, en dat is ook zichtbaar. In Nueva Germania wordt al jaren geen Duits onderwijs meer gegeven. Eens per jaar komen de Duitsers bijeen in de kerk, zingen ze liederen en bespreken ze vier uur lang hun wel en wee. De moeders regelen klasjes op de boerderij. De kinderen gaan naar de basisschool, waar hoofdzakelijk Guarani wordt gesproken, veel indianen zijn het Spaans niet machtig.
De Duitse boerderijen zijn moeilijk te vinden in het oerwoud. We bezoeken de boerderij van Elfride Noa Schubert, een boerin met appelkoontjes die ons zelfgemaakte sekt en appeltaart geeft. Iedere dag staat ze om 3 uur op en gaat ze varkens, koeien, geiten en kippen voeren. Vroeger kregen ze per post nog Bunte, Stern en Der Spiegel, maar das war einmal. Van Hitler heeft ze wel eens gehoord, maar ze weet niet precies wie dat was. Een oude man in een rolstoel richt een jachtgeweer op ons als we ongevraagd het weiland naar zijn huis oversteken. Tsion duikt op de grond en kruipt naar de auto. Na een dag in de verzengende hitte hou ik het voor gezien. Tsion zegt dat zijn foto’s kut zijn. Hij vindt de Duitse keuterboertjes eng, zegt dat ze hem voortdurend op een onheilspellende manier aanstaarden, alsof ze wisten dat hij een jood was. Fuck you, roep ik en trek me terug met een fles caña. Ik maak mij er niet eens meer druk over dat ik mij nergens meer druk over maak. Nueva Germania kan mij aan mijn reet roesten.
U begrijpt, queridos amigos e amigas, dat mijn bezoek aan kibboets Nieuw Duitsland een tegenvaller was, om maar niet reppen van een domper. Ik had het verhaal natuurlijk ook kunnen oppimpen met aan morfine verslaafde, eenbenige nazihoeren en einheimische homodwergen die door dokter Mengele aan elkaar waren genaaid maar dan was ik door mijn strikte arbeidsethiek in een innerlijk conflict met mijzelf geraakt. Leuker kon ik Nueva Germania niet maken. Als u leuk wilt, moet u godverdomme maar naar het filmpje van die klootzakken van Jackass kijken want die waren er ook en die hebben Nueva Germania gestigmatiseerd!
http://youtu.be/LyRA_WSIJYk
Longread, leestijd 8 uur (tenzij u uw school heeft gemaakt, dan is het drie minuten).
Benno Förster
Bernhard Förster studeerde geschiedenis, Duits en klassieke talen aan de universiteiten van Berlijn en Göttingen. Tijdens zijn studietijd vocht hij met het Pruisische leger tegen Oostenrijk, nam daarna deel aan de Duits-Franse oorlog van 1870 en kreeg het IJzeren Kruis. Hij begon zich steeds meer voor muziek te interesseren en werd lid van de Berlijnse Wagner-vereniging. In april 1880 publiceerde hij in de Bayreuther Blättern, de spreekbuis van de Wagnerianen, het stuk Richard Wagner als Begründer eines deutschen Nationalstils. Volgens Förster had de muziek van Wagner tot een wedergeboorte van de Duitse nationale stijl geleid. Wagner schreef in zijn dagboek “Ich bin der deutscheste Mensch, ich bin der deutsche Geist. Fragt den unvergleichlichen Zauber meiner Werke, haltet sie mit allem übrigen zusammen: Ihr könnt für jetzt nicht anderes sagen, als – es ist deutsch!”
Later schreef hij dat het Duitse volk zo ziek was, dat het leven in zijn ‘stiefvaderland’ onmogelijk was geworden en wilde hij elders een nieuw Duitsland beginnen. Begin 1883 werd de leraar ontslagen wegens rabiaat antisemitisme en nam hij in Hamburg de stoomboot naar Montevideo. In juni 1883 kwam hij aan in San Bernardino in Paraguay. De Duitse migranten daar maakten hem wijs dat Paraguay een paradijs was maar in het door de oorlog verwoeste land woonden enkel nog vrouwen, negentig procent van de mannen was gesneuveld. Twee jaar lang verdiepte Förster zich in de volksaard, het klimaat, de politiek, de flora en de fauna en de mogelijkheid van een arische landbouwkolonie en keerde dolenthousiast terug naar Duitsland, waar hij zich verloofde met Elisabeth Nietzsche. Het echtpaar trouwde op 22 mei 1885, op de verjaardag van Wagner en emigreerde naar Nueva Germania. Bij de Nietzsches thuis was de Duitse filosofie en cultuur ingegoten met de paplepel, op een dwangmatige manier. Broer Friedrich noemde zijn zus “emotioneel en bekrompen” en gaf haar de bijnaam lama, naar een karakter in een kinderboek uit hun prille jeugd. Elisabeth, die niets begreep van het werk van haar broer, zou de belangrijkste vrouwelijke intellectueel worden van het nationaal-socialistische tijdperk. Friedrich Nietzsche moest niets hebben van zijn schoonbroer. Hij schreef aan zijn zus dat hij blij zou zijn als de antisemitische onderneming in Paraguay zou mislukken en noemde Förster de “ophitser van een smerige, perverse beweging”.
Na lang onderhandelen met de Paraguyaanse regering kocht het echtpaar grond aan de oevers van de Aguaray-mi rivier. Elisabeth woonde in een hotel in Asuncion terwijl Förster in de jungle zijn droomland schiep. Twee jaar later begroette hij zijn vrouw met geweerschoten, bloemen en brood met zout. Elisabeth schreef aan haar moeder: “God heeft Nueva Germania gezegend, hij heeft iedere Mark die wij bezaten vervijfvoudigd.” Friedrich Nietzsche schreef dat het echtpaar een klein vorstendom bezat en dat ze er een literaire salon hadden. Maar er woonden slechts honderdzestig Duitse kolonisten in Försters paradijs, plus 400 koeien, 70 paarden en een dozijn zwijnen. De zaken gingen slecht en hij moest voortdurend leningen bedelen in Asunción. De kolonisten wilden hem lynchen omdat hij zich niet aan zijn afspraken had gehouden en noemde hem de rattenvanger van Hamelen. Het leven in Nueva Germania was een hel. De spanningen in de gemeenschap waren op kookpunt gekomen, een kwart van de bevolking was overleden aan tetanus. In het pamflet Onthullingen over Dr. Bernhard Försters kolonie Nieuw-Germania in Paraguay uit 1889 wordt hard afgerekend met het echtpaar:
“De koloniseringwoede is als een plaag over onze bevolking gekomen en deze sluwe mensen misbruikten de situatie en vernietigden het Duitse levensgeluk in Paraguay. Geen andere natie kwam op het idee een dergelijk armzalig land als Paraguay te koloniseren. “
Förster pleegde zelfmoord, Elisabeth Nietzsche nam alleen de leiding over en Nueva-Germania eindigde in 1891 in een faillissement. Elisabeth keerde nog een keer terug naar Duitsland en probeerde tevergeefs Friedrich mee te krijgen naar Paraguay. Die mocht niet mee omdat krankzinnigen niet op schepen werden toegelaten. In 1892 verliet Elisabeth Paraguay voorgoed, berooid en ontluisterd terug naar Duitsland waar ze haar zieke broer verzorgde. Na diens dood bekommerde ze zich om de schriftelijke nalatenschap van haar broer. Op 2 november 1933 werd ze bezocht door Adolf Hitler, die haar adoreerde. Elisabeth stierf op 8 november 1935 in Weimar, kreeg een staatsbegrafenis van de Führer en werd begraven naast haar broer in Röcken.
Er bleven 25 families achter in Nueva Germania. Ze waren te arm om de terugreis te betalen. Maar het einde van Nueva Germania betekende niet het eind van het nationaal-socialisme in Paraguay. In 1927 werd de eerste nazi-partij buiten Duitsland opgericht in Villarica door Bruno Fricke, die met Hitler had meegedaan aan de Putsch van München in 1923. Fricke begon daarna een nieuw leven in Paraguay, de aangewezen persoon om zijn ideologie uit te dragen.
