Het is een traditie bij GroenLinks: op het partijcongres verantwoorden allerlei gremia zich. In de lange middagpauze zijn er verschillende verantwoordingssessies: van het partijbestuur, de Eerste Kamerfractie, de Tweede Kamerfractie en de Europese fractie. Ter voorbereiding op de sessies schrijven de betreffende organen een verantwoording in de krant die ter gelegenheid van het partijcongres uitkomt.
Eerder zagen we al dat verantwoording door Europarlementariërs aan partijleden moeilijk is. Paul Tang (PvdA) mag een speech houden bij de partijraad, maar daarin vertelt hij alleen over zijn doelstellingen en niet over zijn bezigheden. Sophie in ’t Veld (D66) doet het niet veel beter. Ze legt bij het partijcongres uit hoe Europa functioneert en noemt eveneens haar politieke doelen. Het al dan niet behalen van concrete resultaten komt nergens aan de orde.
In vergelijking met de PvdA en D66 is GroenLinks een goed voorbeeld van transparantie. Europarlementariërs Bas Eickhout en Judith Sargentini vertellen in de partijkrant uitgebreid wat ze in 2014 deden. Zo heeft Sargentini steun gekregen voor haar voorstel gegevens van Europese overheden, bedrijven en burgers te beschermen tegen het meekijken van inlichtingendiensten, zoals NSA. Eickhout had geen succes met zijn voorstel vijf miljard aan gratis uitstootrechten voor grote vervuilers te schrappen. Een nipte meerderheid van het Europees Parlement was tegen.
Bij GroenLinks toont de partijdemocratie zich van zijn beste kant, omdat volksvertegenwoordigers hun partijleden proactief informeren. Maar het is tegelijk een naïef ritueel want de selectie van bezigheden komt van de Eurofractie zelf en de presentatie ervan eveneens. Nergens komen we te weten of GroenLinks de informatie in de partijkrant op juistheid heeft gecontroleerd. Het is dus vooral PR.
Gelukkig kunnen leden naar de verantwoordingssessie op het congres. Maar bij de start is er – behalve Bas Eickhout, een vrijwilliger en uw verslaggever – niemand. Na enkele minuten melden zich twee leden. Met veel hangen en wurgen komen er uiteindelijk elf mensen opdagen, waarvan ongeveer de helft in het laatste kwartier. Ook bij het pro-Europese GroenLinks leeft Europa niet.
Eickhout wil de tekst uit de partijkrant niet herhalen en wil daarom graag vragen beantwoorden. De leden blijken zeer geïnteresseerd in handelsverdrag TTIP en hebben daar vele vragen over. Maar wat er gebeurt laat zich raden: net als bij D66 vertelt Eickhout vooral hoe Europa werkt en welke richting hij denkt dat Europa op gaat. Hij twijfelt openlijk of TTIP er komt en formuleert er een standpunt over. Helaas is er geen tijd meer om aan Eickhout te vragen wat hij zelf op dit dossier gepresteerd heeft. Juist die vraag zou natuurlijk centraal moeten staan.
En zo gaat het nog even verder. Eickhout vertelt hoe het gaat met Griekenland, maar over de schuldenberg ‘mag het Europees Parlement geen wetgevende posities innemen’. Codetaal voor: het Europees Parlement staat aan de kant. Daarna vertelt Eickhout nog kort over de Oekraïne: ook al een dossier waar het Europees Parlement nauwelijks iets over te zeggen heeft.
Dan is het afgelopen want in deze zaal is het partijbestuur aan de beurt om zich te gaan verantwoorden. Net als bij PvdA en D66 heeft geen enkel partijlid de Europarlementariër het vuur aan de schenen gelegd, kritiek geleverd op zijn werkzaamheden en gevraagd om concrete resultaten van het eigen handelen in het verleden of in de toekomst.
GroenLinks doet verreweg de meest serieuze poging het werk van de Europese fractie te verantwoorden. Kunnen we het hen kwalijk nemen dat het niet lukt? De tekst in de partijkrant zou een functie hebben als er daarna een discussie over mogelijk is. Die is echter onmogelijk omdat de leden kennis van en inzicht in Europa missen. Ze weten soms welke thema’s er spelen, maar dat is ruim onvoldoende om kritisch te kunnen evalueren wat de Eurofractie echt doet. Ze weten het gewoon niet en dus kunnen ze hun Europarlementariërs geen strobreed in de weg leggen.
Uw verslaggever vraagt zich steeds af hoe Europarlementariërs zich aan burgers verantwoorden, maar bij het goedwillende GroenLinks zien we dat deze vraag tamelijk zinloos is. Bij D66 en de PvdA lukt het immers ook niet en toont zich dezelfde kenniskloof. Leden kunnen hun Europarlementariërs niet echt controleren. Ze zijn gedwongen hen te simpelweg te vertrouwen.
Dat moet toch ook voor het pro-Europese GroenLinks een beangstigende conclusie zijn.
In Europa is de rubriek van Chris Aalberts over Europese politiek.
