De meeste burgers denken dat het 18 maart aanstaande gaat om de Provinciale Statenverkiezingen en daarmee om de Eerste Kamer. Zij zien massaal de waterschapsverkiezingen over het hoofd die op dezelfde dag worden gehouden. In de zoektocht naar de betekenis van deze verkiezingen zou de inhoud centraal moeten staan: waar staan de deelnemende partijen voor en wat zijn de belangrijkste onderlinge verschillen?
Tijd dus voor een kijkje in de verkiezingsprogramma’s. We kijken wederom naar het waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) in de omgeving van Amsterdam en Hilversum. Er doen waarschijnlijk tien partijen aan deze verkiezingen mee. Het valt niet mee te weten te komen waar deze partijen voor staan: Eigen Woning en Water, De Partij voor de Dieren en Recreatie Wonen en Water hebben geen programma online staan. De Socialistische Waterschapsvereniging heeft geen website en de ChristenUnie-SGP zegt nog aan het programma te werken.
Een uiterst karige opbrengst dus, zo’n zes weken voor de verkiezingen. Alleen Water Natuurlijk, CDA en VVD hebben een specifiek programma voor AGV gepubliceerd. De PvdA heeft alleen een landelijk manifest, de Algemene Waterschapspartij heeft een landelijk programma. Zo’n landelijk document is vooral een manier om er zo min mogelijk werk aan te hebben. Alle waterschappen verdienen kennelijk dezelfde behandeling: regionale verschillen zijn er niet. Bij Water Natuurlijk is het programma wel specifiek voor AGV, maar het aantal specifieke AGV-punten is minimaal. Een dergelijke strategie zou op gemeentelijk niveau de wenkbrauwen doen fronsen.
Een andere manier om weinig werk te hebben aan het programma, is het door één persoon te laten schrijven. Dit is duidelijk de strategie van de VVD, waar het waterschapsprogramma wordt ondertekend door een huidig bestuurslid, hetgeen suggereert dat het zijn privé-aangelegenheid is en zeker niet een zaak waar zijn partij zich intensief mee bezighoudt. Procedurele informatie over de totstandkoming is nergens te vinden. De VVD vergadert er kennelijk liever niet over.
Dat het anders kan, blijkt vooral bij het CDA. In het programma blijkt de partij een visie te bezitten op verschillende polders. Zo lezen we een hele pagina over de ‘Polder Groot Mijdrecht Noord’ en doet het CDA voorstellen voor de Horstermeerpolder, de Ronde Hoep en de Loosdrechtse Plassen. Hoewel het CDA op deze manier een beeld geeft van welke richting ze uit wil, gaat het vooral om bureaucratische procesbeschrijvingen van hoe tot dusver de polders werden onderhouden en wat het waterschap daaraan deed.
Al deze programma’s zijn typische ambtenarendocumenten: ze geven visies en uitgangspunten weer en vertalen die in hele algemene meningen over het beleid voor het waterschap. Nergens wordt een duidelijke keuze gemaakt zoals dat in landelijke of gemeentelijke programma’s gebruikelijk is. De titels van de programma’s illustreren dat: ‘Water? Natuurlijk!’, ‘Water in balans’, ‘Water belangrijk!’, ‘Op peil brengen’ en ‘Droge voeten eerst’. Het zijn tijdloze titels die de volgende verkiezingen weer van stal kunnen worden gehaald.
In de programma’s zijn twee belangrijke thema’s te herkennen: veiligheid en schoon water. U raadt het al: alle partijen willen veiligheid, zeker nu de zeespiegel stijgt. Ook wil iedereen dat de waterzuivering goed werkt en dat er voldoende oog is voor waterkwaliteit en duurzaamheid. Op de hoofdpunten is er dus niets te kiezen. Maar ook de secundaire onderwerpen laten dit zien: iedereen wil een doelmatig waterschap wat het geld niet over de balk smijt, iedereen wil in gesprek met betrokkenen als ergens een kwestie speelt en iedereen wil ook graag innovatieve oplossingen.
Zo bezien zijn de waterschapsverkiezingen heel eenvoudig samen te vatten: iedereen vindt globaal hetzelfde en als er al verschillen zijn is er gedetailleerde studie van partijprogramma’s nodig om die nuances te ontdekken. Het gaat dan om het niveau van zinsconstructies en wat framing. Als die nuances ontdekt zijn, heeft de burger geen enkele informatie om te bepalen of bestuurders zich vervolgens iets van hun eigen programma aantrekken. Bovendien gaat het vaak om technische thema’s waarbij de burger sowieso de kennis mist om te weten welk standpunt het verstandigst is.
Waarom hadden we ook alweer waterschapsverkiezingen?
