Het is woensdagavond als een klasje vol belangstellenden wacht op een lezing en debat in de monumentale Oudemanhuispoort van de UvA. De avond concentreert zich op activistische moslims, met als bekendste sprekers: bekeerling Nourdeen Wildeman en Abou Hafs. Het leek op voorhand spannender dan het werd.
De lezing is interessant, maar de discussie vrij gezapig. ACMES organiseert de bijeenkomst, de inleiding komt van Martijn de Koning. Hij schreef met collega-onderzoekers het rapport ‘Eilanden in een Zee van Ongeloof’, een bijna 400-pagina’s dikke uiteenzetting over het verzet van activistische da’wa-netwerken in België, Nederland en Duitsland. Een bijzonder doortastend verslag bovendien, dat inzicht geeft in het handelen en denken van clubs als Sharia4Holland en Sharia4Belgium.
In het licht van de strafzaak tegen Sharia4Belgium, waarbij leider Fouad Belkacem tot twaalf jaar cel werd veroordeeld, kon de timing van deze avond niet beter. Ondanks de sterke inhoud van het onderzoek, komt een échte discussie jammer genoeg niet op gang. Ook in de zaal hangt een sfeer van gemoedelijkheid. Dat was wellicht anders geweest als eerder bekend was gemaakt waar de avond plaatsvindt. Onruststokers zijn er vooralsnog in ieder geval niet.
Het collegezaaltje van de UvA zit redelijk vol, met een publiek dat bestaat uit een ratjetoe van onderzoekers, belangstellenden en studenten, al dan niet zelf islamitisch. Veel te laat treedt Maiwand al-Afghani binnen. Dat zou de avond nog een geestige impuls kunnen geven, aangezien Al-Afghani nooit te beroerd is voor een provocatief statement en omdat hij zichzelf graag hoort praten.
Het activisme van beide Sharia4-organisaties, maar ook van Behind Bars, kenmerkte zich door openlijk debatten te verstoren en zich overal in te mengen door middel van ‘spektakelactivisme’. De da’wa (letterlijk: uitnodiging) zou je kunnen omschrijven als de evangelisatie door moslims, en werd door deze groepen vaak op ietwat agressieve wijze gepraktiseerd, hoewel het lang niet altijd ging om die bekering. ‘Wij zijn hier!’, de stem laten gelden en hun ongenoegen uitten over van alles en nog wat, was eveneens invulling van die da’wa, op een manier die niet genegeerd kon worden door de politiek en de media.
Na de lezing van De Koning is er een korte rookpauze en gelegenheid tot gebed (geen verplicht onderdeel), waarna de discussie moet losbarsten. Alleen gebeurt dat niet. Wildeman en Hafs staan bekend om hun sterke oneliners en zijn begenadigd vertellers. Beiden moeten dan ook kort gehouden worden omdat ze het debat anders volledig naar zich toe trekken; Hafs had een paar A4’tjes qua tekst uitgeschreven met een welhaast literair verhaal, met metaforen als ‘de zee waarop we varen’ en ‘het schip als gemeenschap’, waarbinnen voor iedereen plek is. Een betoog dat niet strookt met het idee dat bestaat over Hafs als ‘haatprediker’, het is daadwerkelijk allemaal zeer gemoedelijk.
Inhoudelijk verschillen beiden over de ruimte die je moet geven aan spektakelactivisten. Nourdeen Wildeman is sceptisch, cynisch haast, over het verschil dat je als gelovige nu werkelijk kunt maken, en zegt in de hele discussie het meest zinnige, namelijk dat met bepaalde mensen simpelweg geen discussie meer te voeren is. Hoe kun je ideeën met ideeën bestrijden, wanneer je iemand masha’Allah (zo wilde God het) hoort zeggen na het bericht dat die Jordaanse piloot levend is verbrand?
Precies daarmee is Hafs het oneens, hij wil een podium bieden aan deze mensen, om daarmee de voedingsbodem voor spektakelactivisme weg te nemen. Het probleem is dat geen van de aanwezigen tot de selecte groep behoort over wie het gaat, sommigen schurken er wellicht tegenaan maar niemand is zélf die spektakelactivist, en dus is het een gesprek dat schreeuwt om een reactie van de activisten zelf. Hoe willen zij dat er met hen wordt omgegaan?
Maiwand al-Afghani zoekt van alle aanwezigen dat spektakel doorgaans het meest, maar ook hij houdt zich vanavond opvallend gedeisd. Zijn bijdrage bestaat uit een betoog dat erop neerkomt dat hij de mannen binnen de shariaclubs kent en er ooit deel van uitmaakte. Verder is het vooral de schuld van de politiek, die in Maiwands wereld vaak verder ging met haar oproep tot haat en geweld dan dat Sharia4 dat deed, en natuurlijk deden de media de rest.
Sowieso zijn de media de gebeten hond. Wat dat betreft lijkt de utopie voor sommigen niet zozeer een wereld waarin islam dominant is, maar vooral een wereld die media-loos is.
Een beetje meer spektakel en verhit debat hadden hier aan de UvA dus geen kwaad gekund, want de echte activisten (rechtse patriotten of da’wa-activisten) ontbraken.
Gelukkig zijn er halal en vegahapjes na afloop, waardoor enige scepsis over de multiculturele samenleving, mocht die zich al meester hebben gemaakt van de toehoorder, op slag verdwijnt. Zo smaakt halal-salami vrijwel hetzelfde als gewone salami, en als je het rond een dadel wikkelt dan heb je een heuse smaakbom in handen. Oh, en de wijnbladeren met gekruide rijst en zure room zijn goddelijk. Wacht, waar ging dat debat ook al weer over?
