Documentairemaakster Jessica Villerius heeft voor de NCRV de vierdelige serie Beschadigd (NPO3, 22.05 uur) gemaakt. Vanaf donderdagavond is het verhaal te zien over mensen die zichzelf regelmatig verwonden. Villerius wilde zelfbeschadiging – wat volgens onderzoek bij een van de vier 12-19 jarigen voorkomt – uit de taboesfeer halen.
Waarom wilde je dit verhaal maken?
“Tijdens een eerdere documentaire over anorexia heb ik een meisje ontmoet die zichzelf regelmatig verwondde. Omdat we contact hielden, vertelde ze dat dit heel veel met schaamte te maken heeft. Bovendien kregen we vaak brieven over dit onderwerp en toen ben ik me erin gaan verdiepen.”
Waarom beschadigen mensen zichzelf?
“De meeste beginnen ermee rond hun puberteit en het heeft meestal met het verlichten van stress te maken. Jezelf verwonden is een symptoom van een onverwerkt trauma: dat kan seksueel misbruik zijn, verlating of verwaarlozing, maar ook iets minder ernstig zoals de scheiding van je ouders. Er is altijd íéts aan de hand, het is geen modetrend of aandachttrekkerij. Maar ze willen geen aandacht voor de wonden op hun armen, maar voor wat eronder zit.”
Maar waarom doen ze zichzelf dan pijn?
“Er is een spanning die ze niet kunnen reguleren, ze kunnen er niet over praten, en die stress krijgen ze uit hun lijf door een mes of een schaar in hun lijf te zetten. Wat ze doen is een schijnbaar onoplosbaar probleem overzichtelijk maken door het te vervangen voor fysieke pijn. Met een gebroken been kun je immers beter omgaan dan met een psychisch probleem; fysieke pijn is draaglijker dan pijn in je hart. Wat ze nodig hebben is een luisterend oor want als ze naar een psycholoog zijn geweest – en daar goede ervaringen hebben – doen ze het vaak niet, zo bleek uit de gesprekken.”
Het had dus geholpen als mensen over hun problemen hadden gepraat?
“Daarom ben ik ook een campagne begonnen om mensen uit te nodigen om hun verhaal te vertellen. Ik merkte dat het hen enorm opluchtte om hiermee naar buiten te komen. Vaak weten hun vrienden of familieleden pas na vanavond wat er precies aan de hand was.”
Je bent er weer helemaal ingedoken om een compleet verhaal te maken. Denk je dat zo’n ‘totaalverhaal’ ook te maken is over Jihadstrijders?
“Ik ben gefascineerd naar de reden dat mensen anderen geweld aandoen en heb veel moordenaars en seriemoordenaars gesproken voor mijn documentaires. Ik wil dat waarom weten; wie zijn hun ouders, waar zijn ze opgegroeid en in welke cultuur zaten zij dat ze mensen gingen neermaaien. Ik snap dat journalisten daar niet induiken omdat het een hele gladde, donkere diepe put is. Je kunt zo’n verhaal alleen maar maken als je bereid bent daar alles voor te geven. Waar ik me soms aan stoor is dat mensen niet in die donkere hoekjes willen kijken, maar wel een mening hebben.”
Journalisten maken die verhalen te weinig?
“Het is een gemiste kans want we hebben in Nederland de luxe om met iedereen te mogen praten. Ik vind dat we te snel nieuws willen maken terwijl de lange afstand vaak interessanter is. Er zijn nog zoveel mooie verhalen te maken. Als je mensen wilt overtuigen om mee te werken dan kost dat jaren investeren. Openhartig zijn in een docu is namelijk alsof je op de middenstip van de Arena je broek naar beneden trekt en vertelt hoe het met je gaat.”
Is het wel mogelijk om zo’n verhaal te maken over Jihadstrijders?
“Natuurlijk, maar journalisten zijn bang dat áls ze op zoek gaan naar waarheden dat kijkers denken dat je die daden goedkeurt. Ik heb ook een docu gemaakt over Marc Dutroux waarbij ik het tot stand komen van zijn daden probeer te achterhalen zonder dat ik er begrip voor had. Technisch snappen hoe iemand van A naar B komt.”
Ben je er toevallig mee bezig?
“Nee, ik probeer een beetje weg te blijven bij religie en politiek omdat ik er weinig van afweet. Ik focus meer op de persoonlijke drijfveren van mensen.”
Iets anders; jouw grote held Louis Theroux schuift aan bij College Tour van Twan Huys. Wat zou je hem vragen als je daarvoor de kans krijgt?
“Of hij niet bang is dat zijn werk een truc wordt. Soms wordt het wel eens een beetje voorspelbaar en daar ben ik zelf ook wel eens bang voor. Authentiek blijven is lastig omdat je al zoveel gedaan hebt. Ik zou hem vragen hoe hij dat wil voorkomen.”
Misschien wat kritische geesten om zich heen verzamelen. Dan moet jij dus Sven Kockelmann even bellen.
“Ik heb met Sven samengewerkt bij Goedemorgen Nederland en dat klikte fantastisch. Hij is extreem perfectionistisch en inhoudelijk en ik ben daar ook wel van. Maar hij ging er altijd met gestrekt been in en daar moest ik altijd erg om lachen.
