Een beetje lullig is het wel. Vlak voor de belangrijkste verkiezingen aller tijden ooit kampen de twee partijen die het meest te verliezen hebben met twee geheel eigen problemen: Mark Verheijen voor de VVD, Gronings gas voor de PvdA. Als bijkomend nadeel raken beide aan datgene waarop politici vele malen begaafder dan Mark Rutte en Diederik Samsom gesneuveld zijn: vertrouwen. Als de kiezer niet het idee heeft dat een politicus in ieder geval de intentie heeft te doen wat hij zegt te zullen gaan doen dan staat het kruisje in het stemhok gewoon achter de naam van iemand anders, zo simpel is het.
Van dat voornemen te doen wat je zegt te zullen doen, oftewel het houden van beloftes, oftewel integriteit tonen, is bij de VVD en de PvdA niet veel meer over. In een democratie mogen burgers, hoe naïef het ook mag klinken, van hun politici verwachten dat zij naar eer en geweten handelen, uitdragen waar ze voor staan en zich houden aan de regels. Dat is in het geval Verheijen op ieder punt mislukt. Van iemand die een ‘vergissing’ van 2100 euro begaat kun je je met recht afvragen hoe integer dan wel capabel de persoon in kwestie is. Dat in een tijd waarin de bevolking steeds gevraagd is offers te brengen flessen wijn à 127 euro bij die ‘vergissing’ horen, is ook al niet echt handig, om niet te zeggen ronduit pijnlijk. Dat vervolgens ook nog eens zijn eigen partijgenoten, onder wie de premier, die toch – nogmaals, naïef – iedereen de maat zou moeten kunnen nemen, zeggen dat de hele kwestie opgeblazen is terwijl er inmiddels een strafklacht ligt tegen Verheijen, geeft aan dat het qua regels naleven allemaal niet zo strikt hoeft van de VVD.
Rutte heeft een enorme strategische blunder gemaakt door zijn oordeel over Verheijen te geven terwijl hij had kunnen weten dat de beerput die Limburg heet nog lang niet volledig was uitgediept. Dat gaat de VVD voelen bij de Provinciale Statenverkiezingen. Toen hij het kabinetsbeleid tot inzet maakte van deze verkiezingen nam Rutte een risico, want er zijn genoeg mensen die zich daar niet in kunnen vinden en daardoor een reden in de schoot geworpen kregen vooral niet op de VVD te stemmen. Daar is nog een argument bijgekomen: die liberalen zijn gewoon niet te vertrouwen. Als een van de old boys een fout van 2100 euro maakt houden de andere corpsleden hem de hand boven het hoofd, en dat moet dan zeker de bezetting van de Eerste Kamer gaan bepalen.
Gelukkig bestaat de coalitie uit twee partijen en leunt de redding van de kabinetsplannen niet op één partij. Maar ja, waar in vredesnaam te beginnen over de problemen van de PvdA? Het dedain voor de kiezer onder de Arbeiders werd tijdens het gasdebat weer eens glashelder. Kamerlid Jan Vos besloot met zichtbare ergernis zijn antwoord richting een terecht boze collega van de PVV met een retorisch “simpel toch?” terwijl er helemaal niets simpel aan zijn uitleg was. Het zou “ondenkbaar” zijn dat de gaskraan in Groningen na juli weer verder opengaat, maar dat wordt de verantwoordelijke minister niet a priori verboden. Nee, want dat zou tegen het zere been van de VVD zijn, dus moet de burger het doen met een belofte van de partij die draaien tot kunstvorm verheven heeft. Ondertussen wanhopen de lokale fracties van de PvdA omdat die inmiddels ook niet meer uit kunnen leggen wat hun landelijke collega’s in hemelsnaam allemaal aan het bekokstoven zijn, en distantieert de ene na de andere plaatselijke bobo zich van de Samsomieten. Juist in de regio’s waar de PvdA het van moet hebben vielen dankzij de gaskwestie de hardste klappen, een veeg teken voor de verkiezingen.
Tot overmaat van ramp dreef Diederik Samsom de gaskwestie nadat het debat eindelijk afgerond was nog even extra op de spits door in een telefoontje met Meindert Schollema, de burgemeester van Oude Pekela, te zeggen dat Samsom het zelf niet mee ging maken dat de gaskraan weer verder opengaat. Schollema begreep dat als het schermen met een kabinetscrisis mocht het wel gebeuren, hetgeen volgens Samsom dan weer niet de bedoeling was geweest, en zo stonden ineens een lokale rouwdouwer en de man met meer moodswings dan Benito Mussolini lijnrecht tegenover elkaar. Een genie van de NOS noemde dat naderhand “een verschil in interpretatie.”
Helaas heeft Schollema het niet bij het juiste eind. Ondanks zijn beste intenties en die van andere hardwerkende PvdA’ers in den lande gaat zijn partij straks ongenadig hard onderuit. De VVD zal dat verlies nooit op kunnen vangen en dus gaat de meerderheid voor het kabinet binnen de Eerste Kamer er aan. Of het kabinet dan meteen klapt blijft de vraag, maar de roep om verandering binnen de PvdA zal voor Samsom een onhoudbare positie creëren. Hij zal inderdaad niet meemaken dat de gaswinning onder zijn leiding weer naar het oude niveau gaat, niet omdat hij dan uit het kabinet stapt maar omdat hij dan geen leider meer van de PvdA is. Volgens Jan Vos is het ondenkbaar dat de kraan weer opengaat, maar of de volgende leider van zijn partij er ook zo over denkt? De D van Draaien zit niet voor niets in PvdA.
