Bijna twee weken geleden schreef de doorgaans goed geïnformeerde Rob de Wijk een scherp opiniestuk in de krant van Perdiep Ramesar. In het essay merkt De Wijk terecht op dat het nogal miserabel gesteld is met de populariteit van de Europese Unie. Of, zoals De Wijk het noemt, de burger is “vervuld van diepe haat jegens de EU.” Deze constatering gebruikt De Wijk om de nog immer groeiende steun aan partijen als Front National en Beppe Grillo’s MoVimento 5 Stelle te verklaren, partijen die tabak hebben van de EU en die garen spinnen bij het gestuntel in Brussel. Tot zo ver weinig nieuws onder de zon.
‘Dat Rob de Wijk met geen woord rept over de PVV blijkt niet zo raar. Het gaat hier immers om de man die in 2008 opriep de vrijheid van meningsuiting van Geert Wilders te beperken’
Curieus genoeg echter laat De Wijk naast FN en M5S het Spaanse Podemos en de partij van politieke rockster Alexis Tsipras wel de revue passeren, maar hun meer noordelijke evenknieën niet. Geen woord over het Vlaams Belang, niets over UKIP en geen letter over het Duitse AfD. Apart, want hun aanwezigheid is toch minstens zo van belang als die in de meer zuidelijke lidstaten.
Dat is in Nederland des te beter te zien, maar in ons mooie landje is iets geks aan de hand. Dat de PVV hard gaat ligt voor de hand. Een megamoskee in Gouda, zoekgeraakte jihadisten, demonstraties in Den Haag, het zoveelste noodsteunpakket aan Griekenland dat niet terugbetaald gaat worden: koren op de molen van Geert Wilders. Naast deze bewonderenswaardige gebeurtenissen doen de beide regeringspartijen hun uiterste best de eigen competentie te bewijzen, hetgeen ze aardig goed afgaat. Omdat Wilders zich – best apart, voor iemand die sinds 1998 op het Binnenhof vertoeft – ten enenmale principieel weet te onderscheiden van De Gevestigde Haagse Orde, nu belichaamd door een schuinsmarcherende VVD en een centrifugale PvdA, zijn de omstandigheden rijp voor wederom een sprong naar voren voor de PVV. Het ligt in lijn met de ontwikkeling van de anti-EU-partijen in de rest van de Unie, waar de burger ook meent te hebben ontdekt dat open grenzen en economische verbondenheid niet zaligmakend zijn.
Dat De Wijk met geen woord rept over de PVV blijkt niet zo raar. Het gaat hier immers om de man die in 2008 opriep de vrijheid van meningsuiting van Geert Wilders te beperken. Fitna, hoogtepunt in ‘s lands cinematografische geschiedenis, zou een dermate ernstig gevaar vormen voor de nationale veiligheid dat het geoorloofd – nee, gerechtvaardigd – zou zijn publicatie ervan te voorkomen. Dat het effect van een dergelijke actie – ziet u het voor zich? Een AT dat Wilders van zijn creatie komt beroven? – vele malen groter zou kunnen zijn dan dat van het vertonen van de film zelf laten we hier maar even achterwege. De Wijk wil kennelijk in de aanloop naar de verkiezingen mensen niet op het verkeerde idee brengen en laat de PVV buiten beschouwing. Dat doet afbreuk aan zijn analyse, maar dan zijn we er nog niet.
Wat De Wijk eveneens niet vermeldt is dat er, in ieder geval in Nederland, een even krachtige beweging de andere kant op slaat. Niet voor niets hebben de wijzen van EenVandaag, nadat premier Rutte het hazenpad koos, besloten om slechts twee partijleiders uit te nodigen, de twee die nog niet gezamenlijk door de poort van Petrus zouden kunnen: Alexander Pechtold en Geert Wilders. Dat, zoals de collega’s van GeenStijl terecht opmerkten, kan onmogelijk een debat worden, want die twee hebben evenveel met elkaar gemeen als een broodje bal met de Negende van Beethoven.
‘Pechtold heeft een poster van Jean Monnet boven zijn bed hangen en reciteert iedere ochtend het Verdrag van Rome’
Dat Wilders wordt uitgenodigd strookt zoals gezegd met de analyse van De Wijk, ook al zegt hij het niet letterlijk: het onbehagen van de burger vertaalt zich in een gebrek aan vertrouwen in de EU en dat betaalt zich uit in stemmen voor de PVV. Pechtold echter past onmogelijk in dat plaatje. Die heeft een poster van Jean Monnet boven zijn bed hangen en reciteert iedere ochtend het Verdrag van Rome. Toch is de uitnodiging aan zijn adres niet vreemd: volgens peilgoeroe Maurice de Hond eindigt D66 nu zelfs boven het CDA, traditioneel lokaal sterk, en boven de allesverslindende PVV.
Hoe rijmt dat met de analyse van De Wijk? Niet. Kennelijk kristalliseert de zetelwinst zich niet meer in het midden uit maar op extremen, en dan niet extremen zoals die door het oude vertrouwde links-rechtsdenken voorgeschreven werden. Blijkbaar gaan deze verkiezingen om meer of minder EU, om het soms suffige intellect tegenover het soms onbehouwen gogme.
Zelden zijn twee totaal verschillende gedachtegoeden zo scherp gepersonifieerd als nu door Pechtold en Wilders, en daarmee worden dit hele spannende verkiezingen. Er leeft inderdaad in Nederland net als in andere lidstaten veel onbehagen over de EU, maar kennelijk ook veel sympathie. Ben benieuwd wat de overhand krijgt.
