Als donderslag bij heldere hemel. Zo voelde het voornemen van de NPO om in 2016 te stoppen met van Radio 6 voor velen. Volgens de NPO is dit besluit onder invloed van de voorgenomen bezuinigingen en de toegenomen concurrentie genomen. Een scherp besluit, dat volgens de publieke omroep mede door de tegenvallende luistercijfers en hoge kosten nou eenmaal genomen moest worden. Maar hoe zit de zaak eigenlijk precies in elkaar? En als het zonde is dat Radio 6 verdwijnt, waarom is dat dan?
Laten we om te beginnen eerst maar eens proberen te bevatten wat het publieke omroepbestel precies is. We houden er nou eenmaal van om dingen een beetje anders te doen in Nederland, en de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) is daar een perfect voorbeeld van. De kern van dit alles is de zoektocht naar leden. Een zoektocht die alle omroepen eens in de zoveel tijd in moeten zetten. Hoe meer leden een omroep aan zich kan binden, hoe meer zendtijd volgt. Dit is niet alleen bepalend voor de zendtijd op tv, maar ook op de radio. Zo kan het dus zijn dat er verschillende omroepen op één zender uitzenden, aangezien geen enkele omroep een vaste thuisbasis heeft.
De NPO is de grote regisseur van dit alles, en Radio 6 ontkomt niet aan deze politiek. De NPO is de bepalende macht, en dat is met het besluit dat gisteren genomen is maar weer eens pijnlijk duidelijk geworden. Niet alleen voor het publiek was de beslissing om Radio 6 uit de lucht te halen een totale verassing, want ook voor verschillende omroepen en hun directies kwam het nieuws als een onverwachte schok binnen. De besluiten komen van boven af maar hoe de lijnen precies lopen en wie voor wat verantwoordelijk is, is nogal onduidelijk.
Wat echter wel al een tijd duidelijk was, is dat Radio 6 in zwaar weer zit. Door de tegenvallende luistercijfers besloot de NPO om in 2014 het roer om te gooien en daarbij een flinke bezuiniging en nieuwe muzikale lijn door te voeren. En dat is in mijn ogen de eerste stap naar de ondergang van Radio 6 geweest. Programma’s met een scherp randje werden als eerste geslachtofferd, omdat de zender een groter publiek aan moest spreken en de soul en jazz die de zender verkoopt, lijkt verdwenen te zijn.
Een voorbeeld hiervan is Wicked Jazz Sounds (WJS), dat na een kleine vier jaar het veld moest ruimen. Volgens WJS frontman Phil Horneman is Radio 6 door de nieuwe richting afgedreven van de markt die zij ooit moest bedienen. “Er moest een breder publiek aangesproken worden,” verklaart Horneman aan de telefoon, “maar door de vele classics die nu gedraaid worden is er een lijn gekozen die niet overal ondersteund wordt. Zo duiken er steeds meer disco, new jack swing en R&B tracks op die eigenlijk op een classics zender thuis horen. De NPO heeft met Radio 2 al een succesvolle classics zender in huis, dus waarom zou je een kleinere zender een kopie van een al bestaande en succesvolle zender maken?” Volgens Horneman had Radio 6 in de niche moeten duiken, en daar heeft hij zeker een punt mee. Is het immers niet de taak van de publieke omroep om beeld en geluid te bieden dat ergens anders niet te vinden is? Hoe klein die markt misschien ook is?
Hier komt echter het financiële plaatje de hoek om kijken, waarbij het duidelijk mag zijn dat de kosten veel hoger zijn dan de opbrengst die daaruit voortkomt. Volgens de NPO kost een jaar Radio 6 tussen de 2,5 en 3 miljoen euro. Een fiks bedrag voor een zender met een marktaandeel van maar 0,3 procent, waardoor het eigenlijk niet meer dan terecht is dat de NPO gaat kijken hoe ze een deel van het geld beter zouden kunnen besteden.
Hoewel de kosten van de zender gigantisch zijn, komt dit niet door het radiogedeelte. Radio 6 is per uur een van de goedkopere zenders op de publieke omroep, maar de vele werknemers drijven de prijs flink op. Dit was echter te verwachten, want door de keuze van de NPO om te investeren in radiomakers was het makkelijk te voorspellen dat de kosten flink zouden zijn. Om niet een bandjeszender als Skyradio te worden en in een poging om het marktaandeel te vergroten, is besloten om expertise in huis te halen. Iets dat natuurlijk kosten met zich mee brengt.
Een beslissing die Radio 6 producer Eric van Holland nog steeds kan begrijpen, en volgens hem is het besluit om te stoppen met 6 spijtig en vooral te vroeg genomen. “Hoewel ik het er zeer mee eens ben dat de beschikbare middelen effectiever ingezet moeten worden, komen we eigenlijk pas net op stoom binnen het nieuwe beleid. Zo binden we veel verschillende artiesten aan ons, krijgen we veel feedback van luisteraars, zijn we een voorloper als het om visual radio gaat, hebben we talenten als presentatrice Angelique Houtveen in huis en is de site drukbezocht.”
Maar hoe komt het dan, dat ondanks het nieuwe beleid het luistercijfer van Radio 6 maar niet groeit? “We zijn niet zichtbaar genoeg, en dit komt vooral doordat we geen FM frequentie hebben. Waar in landen zoals Engeland internet en DAB+ (digitale) radio groeien als kool, blijven wij stug aan onze FM zenders vasthouden, waardoor het voor luisteraars moeilijk is om ons te vinden en voor ons om op te vallen.”
Een klein marktaandeel plus hoge kosten en een programmering waar veel mensen niet warm van worden. Het lijkt een wijze beslissing van de NPO om Radio 6 uit de lucht te halen. Toch twijfel ik, want hoewel ik mij ook niet kan vinden in de nieuwe muzikale lijn, heeft Radio 6 altijd één wel ding wel goed gedaan. Ze zijn altijd een podium voor (jonge) Nederlandse muzikanten geweest die op andere zenders niet zo snel gedraaid zouden worden. Denk hierbij aan acts als BRUUT, Kris Berry en Teus Nobel die natuurlijk ook hun opwachting bij andere zenders maken, maar veel uit hun optredens bij Radio 6 halen en hebben gehaald. Dit alles valt weg, en dat is eeuwig zonde. “Ik heb door alle exposure veel aan Radio 6 gehad,” zegt Nobel. “Radio 6 gaf mij vier jaar geleden mijn eerste airplay en mijn singles werden gedraaid.” Er werd ruimte voor talent als Nobel gemaakt, ongeacht luistercijfers. “Maar bij cultuur moet je soms voorbij het principe van marktwerking stappen. Als je iets afschaft, krijg je het niet zo maar weer terug. En als ik kijk naar volle zalen bij zowel mijn eigen jazzconcerten als die van collegae, weiger ik te geloven dat deze muziek dood is.”
Is het na dit alles redelijk om te zeggen dat Radio 6 moet blijven? Ik denk dat het te genuanceerd is om een zwart wit beeld te schetsen. Ja er zijn verkeerde keuzes gemaakt met flinke kosten, en ja de huidige muzikale lijn is niet interessant. Maar het verlies van weer een cultureel platform waar een ander geluid op te horen is, is eeuwig zonde. Ik denk persoonlijk dat Radio 6 wat meer met haar tijd mee had moeten gaan. Zo is het inderdaad niet nodig om terug te grijpen naar de geijkte classics aangezien er op dit moment veel interessante nieuwe muziek uit komt. Vul dit aan met een sterke mix van tracks uit het verleden die je niet snel op andere zenders hoort, en een sterkere combinatie moet mogelijk zijn.
In een ideale wereld zou ik de DJ’s weer graag laten bepalen wat ze willen draaien, aangevuld met een goede kleine staff en opkomende Nederlandse muzikanten. Hoewel er over een doorstart in andere een vorm wordt gesproken is nog niets zeker, dus zullen we voorlopig nog even af moeten wachten.
