De al in 1956 door de Sovjet-Unie in gebruik genomen Tupolev-95, in NATO’s Bear, is een soort- en tijdgenoot van de Amerikaanse B-52 bommenwerper. Werden de laatste B-52s in 1962 afgeleverd, Tu-95 varianten bleven tot in 1994 van de band lopen, voor een totaal van circa 600 stuks. Waar Rusland er nog plusminus 82 van in gebruik heeft. Meer precies, 58 Tu-95MS strategische bommenwerpers (Bear H) en 24 Tu-142MZ/MR toestellen voor verkenning, onderzeebootbestrijding (ASW) en communicatiedoeleinden (Bear J).
Ontwikkeling
De Tu-142 (1962) is een doorontwikkeling van de Tu-95, met onder meer een verlengde rompneus. De huidige in gebruik zijnde Tu-95MS is daar weer uit voortgekomen. Wel zonder verlengend tussenstuk. De ontwerpen leunen net als de B-52 behoorlijk op Duits vernuft uit WOII, waarin Duitse techneuten voor lagen in vleugel-research, zoals pijlvleugels. Waar snelheden mee konden worden bereikt die turbojets mogelijk maakten. Een andere ontwikkeling waarin Duitsland een voorsprong had. Reden voor de overwinnaars om na WOII elke relevante Duitse techneut te ‘kopen’ of ronselen voor eigen gebruik.
Rusland maakte in dit proces ene Ferdinand Brandner buit. Een turbojet man. Onder zijn aansturing kwam de krachtige Kuznetsov NK-12 turbine tot stand, de aandrijving van de Tu-95 series. Een aandrijving met twee contra-roterende vierbladige propellers, elk met een lengte van 5.60 meter. Nog steeds de krachtigste turboprops ter wereld (14.795 pk). Hoewel complexer, zwaarder en lawaaiiger dan een installatie met enkele propeller, is een contra-roterend propellersysteem efficiënter in de voortstuwing.
In combinatie met het enorme motorvermogen en de dertig graden pijlstand van de Tu-95 vleugels, levert het de hoogste topsnelheid voor propellervliegtuigen op, zijnde zo’n 920 km/u. Tegen 1040 km/u voor de B-52. De maximum kruissnelheid bedraagt circa 710 km/u (B-52: 840 km/u).
RAF Typhoon met Tu-95 (Foto: wiki-RAF)
Operationeel gebruik
Waar de Tu-95 vijftien ton van zo’n beetje alles uit het vliegende Russische Koude Oorlog kernarsenaal intern of onder de vleugels kon meenemen, kreeg de latere Tu-142 een breed scala van anti-schip en ASW wapens in het assortiment voor primaire taken. Taken die beide Bear versies nog steeds hebben. Waar de B-52 breed conventioneel wordt ingezet, blijft de Tu-95MS echter voornamelijk een kernwapen-platform.
Een van de gebruikte kernwapens is de serie subsonische Kh-55 cruise missiles voorzien van een turbofan, met een bereik tot 3000 km. De Tu-95MS kan er 16 aan boord nemen (6 intern). Vanaf 2000 nam Rusland doorontwikkelingen van de Kh-55 in gebruik met een conventionele springlading (450-1000 kilo). Deze eveneens subsonische versies (700-800 km/u) hebben een bereik van 300-600 kilometer (of meer).
Boven Tu-95MS, onder Tu-142MZ. Zoek de verschillen (foto’s: Beriev Aircraft Company)
De Tu-142 kan voor ASW doeleinden tot 12 doelzoekende torpedo’s meevoeren. Naast detectie door de radarsystemen kunnen er voor de onderzeebootopsporing tot 176 sonar boeien worden geladen. In de staart zit een uitschuifbare magneetveld-detector (MAD, Magnetic Anomaly Detector) voor precieze localisering. Het meest te vrezen zijn de anti-schip raketten, waar Rusland er talloze van heeft ontwikkeld, inclusief supersonische met een eigen actieve eindgeleiding.
Naast de twee hoofdversies van de Bear, is er mogelijk ook nog aan handvol Tu-142MR toestellen in gebruik voor onderzeeboot-communicatie. Net als de Amerikanen gebruikt Rusland naast landsystemen een vliegtuigboordsysteem in de communicatie met ondergedoken subs. Het systeem opereert met een lange uitrolbare sleepantenne voor een (beperkte) laagfrequente radioverbinding (VLF).
Ze zijn nooit echt ‘weg’ geweest, maar de recente politieke ontwikkelingen richting een Koude Oorlog 2.0 maken dat de Bear vaker wordt losgelaten. Waar de NATO, net als vroeger, gratis en meer realistisch op kan oefenen. Hopelijk blijft het daarbij.
Techspecs
Tu-95MS Bear H
Aantal in dienst: 58. Bemanning: 6-9 man. Lengte: 51.30 m. Spanwijdte: 51.10 m. Vleugeloppervlak: 288.90 m². Leeggewicht: circa 95 ton. Maximum startgewicht: 185 ton. Motoren: vier Kuznetsov NK-12MP turboprops van 14.795 pk elk. Maximum snelheid: circa 920 km/u. Kruissnelheid: 710 km/u. Vliegbereik zonder bijtanken: tot circa 13.000 km.
Uitrusting: teveel om op te noemen (hier een lijst met beschrijvingen van Sovjet-Russische elektronica en optronics).
Bewapening: zie tekst. Voor zelfverdediging blijven de meeste Bear uitvoeringen naast allerhande elektronische tegenmaatregelen (ECM), chaff&flares anno 2015 toch ook op een staartschutter met twee AM of GSh-twin 23 mm kanonnen vertrouwen, met radarhulp voor detectie en afstandsmeting. Oudere Tu-95 series hadden meerdere AM-23 opstellingen voor een rondomverdediging.
Tu-142MZ Bear J
Aantal in dienst: Rusland 24 (waarvan mogelijk 6-8 MR communicatie versies), India 8. Bemanning: 11. Lengte: 53.08 m. Spanwijdte: 51.10 m. Vleugeloppervlak: 288.90 m². Leeggewicht: circa 95 ton. Maximum startgewicht: 185 ton. Motoren: vier Kuznetsov NK-12MP turboprops van 14.795 pk elk. Maximum snelheid: circa 920 km/u. Kruissnelheid: 710 km/u. Vliegbereik zonder bijtanken: tot circa 13.000 km, vliegduur 28 uur.
Uitrusting en bewapening: zie tekst.
(Meer Bear bij www.ausairpower.net)
‘The Bear’ was in 2007 al ‘back’ meldde RT
Contra-rotatie
(Titelfoto: Tu-142 in 2013, van Beriev, waar meer op de hi-res fotopagina‘s)
