Veel uitspraken van politici zijn uitsluitend voor de bühne bedoeld. Neem Geert Wilders. Die begrijpt heus wel dat Nederland nooit uit de Europese Unie zal stappen. Vermoedelijk is hij zich zelfs bewust van de enorme gevaren die dat zou meebrengen voor onze export en dus onze welvaart. Maar toch roept hij steeds maar dat we de EU moeten verlaten, want hij weet dat zijn achterban dat graag hoort. Of neem de SP. Deze partij mag dan geregeld nostalgisch pleiten voor een herinvoering van de VUT en van het ziekenfonds, ze beseft heel goed dat je de klok niet simpelweg kunt terugdraaien. Populistische retoriek kost niets en gaat er bij de kiezers in als koek, daarom bedienen politici zich er graag van.
De zogeheten middenpartijen zijn meestal wat voorzichtiger met het voorspiegelen van onrealistische vergezichten of het doen van onhaalbare beloften, maar ook zij kunnen het lang niet altijd laten. Neem de VVD. In de aanloop naar de laatste Tweede Kamerverkiezingen zegde Mark Rutte alle werkenden duizend euro lastenverlichting toe. Waar dat geld vandaan moest komen, vertelde hij er niet bij, want hij had geen idee. De VVD-leider was ook helemaal niet voornemens een dergelijke kolossaal bedrag te gaan uitdelen. Hij zei het alleen maar om zijn electoraat gunstig te stemmen.
Hetzelfde geldt voor het plan dat Malik Azmani (VVD) zondag lanceerde om de Europese grenzen te sluiten voor asielzoekers en vluchtelingen voortaan in eigen regio op te vangen. Maakt dit kans van slagen? Absoluut niet. In de Tweede Kamer krijgt het steun van de PVV en misschien van het CDA. Doe er voor de zekerheid nog de SGP bij, maar dan heb je nog steeds geen meerderheid. En mocht die meerderheid al ontstaan, dan loopt het VVD-voorstel gegarandeerd spaak in Brussel, waar uiteindelijk over het Europese asielbeleid beslist wordt.
De liberalen proberen dus hun kiezers te paaien met iets waarvan ze weten dat het niet te realiseren is. Ze geven dat nieuws op een stille zondagavond aan het NOS-journaal, zodat ze verzekerd zijn van optimale publiciteit. Ze kunnen er veilig van uit gaan dat PvdA, D66, GroenLinks en de belangenorganisaties verontwaardigd zullen reageren en dat kranten zullen schrijven dat de VVD op “ramkoers” ligt in de coalitie. Kortom: ze profileren zich als een compromisloze rechtse partij, precies zoals een groot deel van hun potentiële kiezers dat graag ziet. Wat wil je nog meer, enkele dagen nadat je bij de Provinciale Statenverkiezingen fors hebt verloren?
Het asielplan zal waarschijnlijk korte tijd de voorpagina’s beheersen en vervolgens in een la belanden, omdat het niet blijkt te kunnen. De VVD kan vervolgens haar handen in onschuld wassen: de Kamer wilde niet, of Brussel wilde niet. Aan ons heeft het in elk geval niet gelegen, beste kiezers!
Wat de partij er dan mee opschiet? Ze heeft risicoloos goede sier kunnen maken met iets waarvan van te voren vast stond dat het nimmer werkelijkheid zou worden. Ze heeft bovendien de aandacht even afgeleid van een verkiezingsnederlaag en allerlei narigheid in eigen kring. En als het effect is uitgewerkt, dan ziet ze wel weer verder.
