In de Tegenlicht uitzending ‘Cybertopia’ wilde de VPRO een kijkje geven in hoe de mensen denken in Silicon Valley. Mensen die onze wereld in grote mate verbeteren; een erg interessant onderwerp. Er kwamen verschillende ‘utopieën’ aan bod, met ondernemers die bezig zijn met het opbouwen van bedrijven of organisaties die bottom-up organisatie door individuen promoten.
Op momenten was de reportage erg inspirerend, maar langzaam maar zeker kwam de bekende Tegenlicht-feel naar boven. De interviewster begreep bijvoorbeeld niet wat Peter Thiel – een uitgesproken vrije markt voorstander – op het hippe Burning Man festival had te zoeken. Ook bij de andere projecten die aan bod kwamen leek het alsof de VPRO vond dat zij een rariteitenkabinet aan haar televisiepubliek voorstelde. Een soort Man Bijt Hond met durfkapitalisten.
Het leek alsof de VPRO dezelfde ideeën al eens had gehad, en het kijkpubliek nu – tussen de regels door – duidelijk probeerde te maken dat het allemaal een beetje vergezocht, of zelfs gevaarlijk, is. Dit blijkt de modus operandi te zijn voor vrijwel eenieder die publiekelijk commentaar geeft over technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen. Van GMO’s, tot zelfrijdende auto’s – na het goede nieuws volgt al snel de ‘kritische nuance’.
Sta er maar eens bij stil, als men “robot-auto” zegt, hoort men al vlug iemand op quasi-diepzinnige wijze “Veiligheid!” fluisteren. Als bezorgdrones worden geroemd, is er bijna altijd wel een ‘maar’-zegger die ”Misbruik!” roept. Bij een nieuwe medische technologie zijn de Piketty-adepten er als de eerste bij om op te werpen dat het de ongelijkheid zal bevorderen. En, last but not least, de groenen die bij werkelijk alles een link weten te leggen met de door hen voorspelde, maar uitblijvende, industriële apocalyps.
Hoe is dit gedrag te verklaren? Meestal blijft het slechts bij ‘kritische noten’, die maar weinig onderbouwd zijn. Praktische oplossingen voor een veronderstelt probleem blijven uit, een roep om regulering en verboden is nooit ver weg. Waarom achten opiniemakers zich genoodzaakt om bij een nieuw gerealiseerde vooruitgang, te doen alsof enkele losse flodders van hen een vergelijkbare intellectuele prestatie zijn?
En dit alles terwijl we leven in een samenleving die zich sneller dan ooit ontwikkeld, dankzij technologische vooruitgang! Sinds 1800, en helemaal sinds 1945 volgen technologische en maatschappelijke ontwikkelingen zich in rap tempo op. In de laatste 30 jaar zijn meer dan een miljard mensen op de aarde boven de 1-dollar-per-dag grens gaan leven. De globalisering en de verspreiding van de vrije handel verheffen mensen uit de armoede, en bieden hen hoop op een beter leven, vrij van honger, met hygiëne, educatie, en ook internet en andere technologische zegeningen.
Dergelijke trends houden niet op in de 21e eeuw. We zullen de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën meemaken: 3d-printen, nano-technologie en stamceltechnologie. Peter Diamandis is een Amerikaanse serie-ondernemer die bekend is om (o.a.) de X-prize van 10 miljoen dollar die hij in het leven riep voor de eerste groep die een privé-astronaut zouden leveren. Deze prijs werd in 2004 gewonnen door het door Richard Branson gesteunde Mojave Aerospace Ventures .
Diamandis stelt dat deze nieuwe technologieën zich eerst op een soort vals plat bevinden, voor hun exponentiële groei onze samenleving zal veranderen. In de 20e eeuw zagen we zo’n patroon met computerchips en alle aanverwante ontwikkelingen. Robots gaan een grote rol spelen in de 21e eeuw, en doen dat nu al vaak als de boeman in allerlei populaire dystopieën en opinies.
Het pessimisme en de scepsis van opiniemakers en politici is niet toevallig, maar komt voort uit het zogenaamde “Voorzorgs-principe”. Dit principe stelt dat een innovatie pas mag worden goedgekeurd als de laatste ‘belanghebbende’ zijn fiat geeft. Deze goedkeuring, in de praktijk vooral afkeuring, wordt door de overheid afgekondigd. Dit repressieve overheidsbeleid werkt als een grote rem op innovatie. En daarmee leidt het voorzorgsprincipe tot onschatbare verliezen in levenskwaliteit en zelfs van levens. Met de wet van Murphy in de hand klampt men zich vast aan de status-quo. De onzichtbare misgelopen vooruitgang neemt men op de koop toe.
Als alternatief voor deze benauwende deken van voorzorg presenteer ik het Kans-principe, waarbij innovators en belangstellenden de ruimte hebben om nieuwe producten en methoden uit te proberen. Een kans voor Amazon om haar bezorgdrones in ons land te komen ontwikkelen, door snelle en flexibele regelgeving! Een kans voor de nieuwe taxichauffeurs en -passagiers van Uber, in plaats van het dure en slecht presterende taxi-gilde in het moderne zadel te houden! Dit Kansprincipe sluit aan bij de snel ontwikkelde wereld om ons heen, het is een stem van vertrouwen in onze medemens, en een keuze voor een betere en interessantere toekomst. Omarm de robots en prijs hun makers.
