De teloorgang van de lokale journalistiek is in volle gang. Vroeger hadden alle gemeenten een lokale politieke verslaggever die de gemeenteraadsvergaderingen versloeg en zo ‘als een echte waakhond’ de lokale politiek controleerde. In die goede oude tijd verdwenen weleens kranten. Er kwamen dan steden die ‘nog maar één krant’ hadden. Tegenwoordig bestaan er grote gemeenten zonder lokale krant. Hoe moet het nu verder met de lokale democratie? Vrijdagavond bleek dat journalisten daar maar één antwoord op hebben: subsidie.
Is het wel goed gesteld met de lokale en regionale journalistiek, vragen we ons af in een creatieve hotspot in Amsterdam Nieuw West. Het debat is georganiseerd door Yournalism, een nieuw journalistiek crowdfunding-platform. In het debat is een bijzondere plek ingeruimd voor Hans Laroes, die namelijk ‘ooit begon bij een lokale krant en de gemeenteraad van Middelburg versloeg’. Die tijd ligt definitief achter ons. Onderzoek toont dat aan, zo blijkt.
Alarmerende verhalen moeten geïllustreerd worden met pakkende voorbeelden en hier heeft men dat voorbeeld gevonden: de gemeente Delft. In Delft is geen lokale krant meer en moet men het doen met wat versnipperde aandacht van het AD. Het is een grote stad met relatief weinig lokale berichtgeving. Tegelijk wordt in Delft een enorm project uit de grond gestampt: een spoortunnel die sinds februari een spoorviaduct vervangt. Er wordt nog jaren gebouwd aan de voltooiing van de tunnel en het station annex gemeentehuis.
Het project is een financiële ramp, leren we, want er zijn enorme kostenoverschrijdingen en Delft is zo goed als failliet. De muziekschool moet dicht, de parkeertarieven gaan omhoog en de OZB ook. De Delftenaren zuchten en steunen onder de slechte financiële situatie van de gemeente. Dit is dus typisch een voorbeeld waar veel meer lokale journalistiek had moeten zijn, vertelt Laroes. Er zijn over dit project heel veel goede journalistieke verhalen te vertellen die nooit zijn verteld, houdt hij ons voor.
Delft wordt bij dit debat al snel het uitgangspunt voor de discussie. Als we dit voorbeeld koppelen aan het feit dat lokale kranten omvallen, lijkt zich inderdaad een doemscenario te voltrekken. Zonder lokale journalistiek meer OZB en geen muziekschool. De oplossing is snel gevonden: er moet structureel subsidie komen.
De discussie over lokale journalistiek verloopt wel vaker volgens dit stramien: er is meer geld nodig en aangezien kranten omvallen, oplages dalen en de betalingsbereidheid van burgers minimaal is moet er subsidie komen. Journalisten definiëren wat belangrijk is en als de maatschappij er uit zichzelf geen geld voor over heeft, willen journalisten toch blijven maken wat ze maken. Er is immers ‘een hoger belang’ en dus moet de overheid bijspringen. Er is geen makkelijkere manier om niet te hoeven kijken naar wat de markt wil.
En daar zit precies het probleem. Quint Kik deed onderzoek naar lokale journalistiek en vond dat burgers tevreden zijn met de hoeveelheid lokaal nieuws, zelfs als er nauwelijks lokaal nieuws is. Deze uitkomst wordt deze avond genegeerd, want deze leidt af van de oplossing dat er meer subsidie nodig is. We kunnen ook de omgekeerde conclusie trekken: burgers zijn tevreden en dus hoeft er geen geld bij. Er is nog steeds ruim voldoende journalistiek. Alleen journalisten vinden dat zelf niet.
In Delft weten de meeste burgers inmiddels wel dat de muziekschool dichtgaat en de OZB omhoog. Ze weten ook hoe dat komt: door het megalomane bouwproject. Dat weten ze zelfs in een gemeente zonder lokale krant en met minimale lokale verslaggeving. De vraag blijft dus wanneer er ‘te weinig’ lokale journalistiek is. Er is immers een onbeperkte lijst onderwerpen die journalistieke aandacht zouden kunnen verdienen. Die willen journalisten altijd graag gesubsidieerd zien, ook al zijn burgers tevreden en nog goed geïnformeerd ook. Zeker in Delft.
De grootste ironie komt vanavond van een voormalig raadslid uit Delft. Via Twitter meldt hij dat er niet zo lang geleden nog wel lokale journalistiek was in Delft: toen besloten werd die spoortunnel te bouwen.
