Jorrit Smink woont al tien jaar in Zuid en Midden Amerika. Voor The Post Online is hij op zoek naar het ideale emigratieland voor Nederlanders. Na Panama vorige maand, staat nu Chili centraal. In deel één ontmoet hij Edwin Huysing (57), die al vijftien jaar in Chili woont.
Behalve werkzaam als financieel adviseur is hij al jaren voorzitter van de Nederlandse vereniging. Buiten is het zoals altijd in de Chileense zomer dertig graden. Binnen in zijn kantoor in de luxe wijk El Golf ontvangt Huysing zijn gasten met koud bier.
Je zit hier al heel lang. Wat zorgt er voor dat je hier ook blijft?
“Wat me hier houdt is het leven buiten de stad: de bergen, de meren, de oceaan, het Noorden met prachtige woestijnlandschappen. Je kan hier als je een redelijk inkomen hebt je vrije tijd fantastisch besteden en je hoeft er ook niet ver voor te rijden. De standard of living is daardoor heel hoog. Je kan hier op een zondagmiddag zeggen: “kom laten we even gaan skiën”, maar je kan ook naar het strand. Die combinatie dat je alles kan doen. Het kost wat, maar je kunt het doen.
Je ervaart het leven in Chili niet als goedkoop?
“Het is gewoon niet voor iedereen weggelegd. Ziektekostenverzekeringen zijn hoog voor een goed plan. De goeie ziekenhuizen kosten veel. Als je dat niet kan opbrengen dan wordt Chili een zwaar land. Als je je baan kwijt raakt of je kan niet werken, dan zal niemand voor je zorgen. Je moet alles op een rijtje hebben voor het misgaat.”
Dat merk je ook in het dagelijks leven?
“Ja absoluut. Ik noem dat het het Albert Hein tasjes syndroom. In vijftien jaar zijn we hier van een volle winkelwagen naar twee tasjes gegaan, voor hetzelfde geld. Het prijspeil is Nederlands. Brood, kaas melk en zo is verdubbelt iedere vier jaar in prijs.”
Zijn er meer grote veranderingen geweest, de afgelopen vijftien jaar?
“Niet heel veel. Chili blijft Chili. Op heel klein gebied wel, zeker qua infrastructuur. Er is nu de Costanera Norte, een extra snelweg. Die heeft er voor gezorgd dat het nu vanuit mijn buurt niet langer vier uur duurt om naar het vliegveld te komen, maar slechts zeventien minuten. Verder verandert Chili niet veel. Het groeit hier gestaag. Wat ik wel erg jammer vind is dat er veel mooie ouwe panden verdwijnen. Er komen in de betere delen van Santiago allemaal torens.”
In wezen zeg je: Chili kabbelt voort, langzaam vooruit.
“Tsja, de mentaliteit hier is niet veranderd, nee eigenlijk niets. Ze leven gewoon lekker door en hadden zeven jaar lang gouden tijden met een goeie peso en goeie koperprijs. Nu is het even wat minder. De mijnbouw staat min of meer stil, maar dat komt vanzelf weer terug. Je ziet nu op straat dat iedereen die aan mijnwerkers verbonden is allemaal minder lekker draaien. Veel bedrijven krimpen in. Iemand die theelepeltjes levert aan een mijnbouwbedrijf, levert nu dus ook minder theelepeltjes. Je moet je voorstellen dat Nederland voor zestig procent op kaas draait, dat is toch link. Zo zie je dat er dankzij de huidige lage koperprijs de peso een swing van 25% omlaag heeft gemaakt ten opzichte van de dollar en dat in acht maanden tijd. Maar goed, die mindere periodes hebben we al vaker gezien, dus het gaat ook weer de andere kant op.”
Vindt jij Chili ook politiek stabiel?
“Ach, ik vind het hier een beetje “Middle of the road”. Men praat graag over links en rechts. Maar als je kijkt wat er de afgelopen vijftien jaar veranderd is.. Op een schaal van 100 ligt de linkerpartij op 45 qua rechtsheid en de rechter op 55. Het eindresultaat na vier jaar presidentschap [de president wordt elke vier jaar gekozen en een zittende president mag niet worden herkozen en in totaal slechts twee termijnen zitten, JS] maakt eigenlijk weinig uit.”
Dat is een groot verschil met Argentinië of Venezuela.
“Chili is vrij conservatief, Allende en Pinochet zie ik sowieso de komende dertig jaar niet gebeuren. Dat komt doordat er elke vier jaar een nieuwe president is denk ik.”
Merk je in Chili iets van de Argentijnse problematiek?
“Het heeft bijzonder weinig invloed. Het klinkt gek, maar de Andes is een natuurlijke barrière, waardoor Chili een soort eiland is. Dat maakt het hier lekker veilig en het maakt de Chileen minder ruim denkend. Er is in mijn ogen ook geen toeloop naar Chili van Argentijnen. De Argentijnen die hier zijn, maken zich wel zorgen over hun land.”
Toch zijn er in Chili ook grote inkomensverschillen.
“Chili is eigenlijk in handen van zo´n 300 families. En er is een enorm stuk zelfbescherming dat die families toepassen. Ik vind dat ze weinig respect hebben voor de not haves in Chili. Een directeur verdient makkelijk 70.000 dollar per maand, terwijl het minimum loon 400 dollar is. De politiek doet daar ook niet veel aan, dat komt doordat die families in beide partijen verweven zijn, waardoor de kans op een radicale verandering ook niet groot is. Maar er zijn gewoon weinig sociale vangnetten voor de lagere inkomens. Ik weet af en toe niet hoe ze het doen.”
“Ik zal je een voorbeeld geven van hoe het hier werkt. In het zuiden van Chili heb je allemaal meren en daar komen steeds meer vakantiehuizen omheen. Nu is de rand van ieder meer beschermd, net als dat je in Chili geen privéstranden hebt aan zee. Dat is dus van de staat en nooit privébezit. Nu is er een meer en daaromheen zijn alle stukken grond als in een ring verkocht, aan mensen van die 300 families. Die hebben er van alles gebouwd en het resultaat is dat je nu simpelweg niet meer bij dat meer kunt komen. Let wel, als je eenmaal bij de oever van het meer bent, kun je om het water heen lopen, maar je kunt dus niet meer bij de oever komen, zonder door iemand´s privébezit heen te lopen. Al honderden jaren zwemmen Indianen in de zomer in dat meertje. Dat is nu afgelopen, want niemand geeft ze een toegangsweg, terwijl iedereen wel zegt dat ze er mogen zwemmen. En probeer dan maar iets af te dwingen als Indiaan, tegen die families.”
Houd die families dus te vriend.
“Zeker. De rijke Chileen heeft ook veel en veel meer geld dan de rijke gringo. Die heeft zoveel meer geld dan de rijke Nederlander, echt onvoorstelbaar.”
“Ik berekende laatst: twee procent van de zeventien miljoen Chilenen heeft geld. Dus 340.000. Daarvan wonen er 250.000 minimaal in Santiago en die wonen allemaal in Santiago en ook nog allemaal in de drie wijken. Doordat die groep op een heel klein gebied woont is het niet gek dat daar nogal eens wordt ingebroken. Zeker als je dan op het nieuws ziet dat er 75.000 dollar uit iemand zijn keukenkast is gehaald. Ik denk dat dat een verschil is. Ik ken weinig Nederlanders die dat bedrag in hun keukenkast hebben liggen.”
Heb jij wel eens met criminaliteit te maken gehad?
“Er is hier wat kleine criminaliteit. Gringo´s zijn snel het slachtoffer van een zakkenroller, maar ik denk minder dan in andere landen. Ik voel me hier volledig veilig. Er is bij mij één keer ingebroken en toen lieten ze keurig het buitenlandse geld liggen. Kennelijk dachten ze dat je daar in Chili toch niets mee konden beginnen. Wel namen ze mijn kleingeld emmer mee. Die vijftien kilo of zo hebben ze toch van de berg af gedragen. Geen geringe prestatie.”
Even wat anders. Hoe kijk jij eigenlijk tegen de Chileen aan?
“Moeilijk te zeggen. De werkmentaliteit is in ieder geval anders. De Chileen is te lang aanwezig op kantoor in mijn ogen. Er zijn net zoveel Chilenen als Nederlanders, maar de productiviteit is in Nederland veel hoger, terwijl Chilenen veel meer uren maken. Daar ligt een knelpunt. Wat doe je met je uren op kantoor? Ik denk dat daar een groot probleem is. ´s Avonds om acht uur staat er een file in de kantorenbuurt, in Nederland kun je dan een speld horen vallen.”
Liggen daar ook kansen voor Nederlanders die in Chili aan de slag willen?
“Zeker maar Chili is geen land om op de bonnefooi naar toe te gaan. Je moet je eigen geld meenemen, je moet het lang uit kunnen zitten. Het is een redelijke gok, maar het kan daarna volledig de goede richting opgaan. Er zijn hier een aantal kleine bierbrouwers aan de slag gegaan. Het kostte Tübinger bijvoorbeeld zeven jaar om in de goeie richting te komen, maar nu is het overal te krijgen en een groot succes.”
Wie hebben er kans op slagen?
Chili draait dus voor zestig procent op mijnbouw. Momenteel is niet best, dus er is weinig werk. Ik zie meer kansen voor kleine ondernemers die zich willen vestigen. Je kan hier makkelijk dingen opzetten. Zeker in de toeristensector. Maar ook bijvoorbeeld kleine varkensboeren en worstenbedrijfjes. Dat werk.
Dat is voor Nederlanders ook mogelijk?
“Het opzetten van een bedrijfje is vrij simpel. Je gaat naar een notaris en klaar. Toch zijn er heel veel regels. Je moet bereid zijn vaak naar de notaris te gaan. Het is niet ingewikkeld, het is meer een kwestie van tijd. Vier tot acht weken er overheen, maar dan heb je een BV, NV, of een eenmanszaak. Daarna kun je gewoon aan de slag. Belastingdienst werkt prima, dat hoor ik van alle kleine middenstanders en particulieren. Veel online en eenvoudig.”
Hoe hoog is de noodzaak Spaans te spreken?
“Ligt er aan in welke markt je klanten zitten. Voor veel buitenlanders is hun eerste markt de gringo-markt. Er zijn genoeg buitenlandse ondernemers die lokaal werk kopen: bier, worst, kaas, stroopwafels nu zelfs. Als je dat lang genoeg doet en kwaliteit levert, merk je dat de Chilenen vanzelf komen.”
Hoe zijn die mensen Chili binnengekomen?
“Een grote groep komt binnen via een bedrijf en gaat daarna voor zichzelf. Je hebt wel een visa definitiva (werk en verblijfsvisum, JS) nodig en dat is niet altijd makkelijk. Als voorzitter van de Nederlandse vereniging krijg ik geregeld mails uit Nederland met vragen over Chili. Dat zijn vooral jongeren, die Nederland niets meer vinden. Die vraag is sterker geworden. Voor gepensioneerden is Chili minder interessant. Het is toch erg ver weg. Maar punt één voor als je hier komt, is je visum. Zonder kun je niets beginnen.
Over CI Associates
Nu 15 jaar financieel adviseur voor buitenlanders in Chili, van alle nationaliteiten. 99% van onze relaties is niet Chileen en zijn er tijdelijk of forever, maakt niet uit. Onze relaties investeren niet veel in Chili, meer de global market, aandelenfondsen, stocks/shares en dat is allemaal buiten Chili. Onze relaties gebruiken grote investeringsmaatschappijen, die aandelenfondsen aan ons aanbieden, via diverse platformen, met een efficiente belastingaanpak.
