Toegegeven: dit is wellicht een wat aparte suggestie. D66 heeft de afgelopen tijd onder Alexander Pechtold de nodige successen geboekt. Het waren bovendien geen kleine aangelegenheden. In Amsterdam werd het laatste bolwerk van de PvdA geslecht bij de Provinciale Statenverkiezingen, een jaar eerder won de partij een vierde zetel in het Europese parlement. D66 heeft – of had, in ieder geval – momentum.
Daarnaast verkeren de twee regeringspartijen momenteel om geheel eigen redenen in zwaar weer. De VVD komt maar niet van het integriteitsprobleem af en het dossier over MH17 begint zo langzamerhand de proporties van een molensteen aan te nemen. De nieuwe Minister van Justitie – godspeed, beste kerel – bleek een kasteelheer en hield er wat curieuze subsidieaanvragen op na, Kathalijne de Kruijf blijft verdachte.
Ondertussen is Jos van Rey pas afgelopen week geroyeerd als lid en blijft Ton Elias ruzie maken met de pers, altijd een goede strategie als parlementariër. Mark Verheijen, nou ja, enfin. Het heeft de VVD nog niet echt opgebroken, gek genoeg, maar het ijs wordt wel steeds dunner.
Met de huwelijkspartner gaat het niet veel beter. De PvdA heeft net de grootste nederlaag in de geschiedenis achter de rug en kan helemaal niets meer. De SP veroverde Groningen – God sta de Groningers bij – en de partij van Samsom verloor in letterlijk alle andere districten eveneens. In de senaat bleek de coalitie al fragiel toen het daadwerkelijk belangrijke dossier over de vrije artsenkeuze werd besproken. Nu er simpelweg geen meerderheid meer is dankzij het echec van de PvdA wordt regeren alleen maar lastiger.
Met zulke opponenten heeft Pechtold het makkelijk, maar het wordt een beetje trappen tegen een dood paard – daar valt niet veel eer aan te behalen. Het probleem is dat D66 niet per se hoeft te concurreren met de PvdA of de VVD. De PvdA heeft vooral te duchten van de SP, waar Ronald van Raak de Linkse Lente onlangs uitriep en een nieuw elan blijkbaar aanstaande is. De VVD daarentegen mag Wilders stemmen zien opeten als het gaat om asielbeleid en criminaliteit.
Er is echter voor alle partijen – VVD, PVV, PvdA en D66 – één eeuwige angstgegner: het CDA. De poging van EenVandaag ten spijt om de verkiezingen te framen als een strijd tussen Geert Wilders en Pechtold bleek Sybrand Buma de lachende derde. Wederom deed een ijzeren wet binnen de Nederlandse politiek zich gelden: wanneer het er om spant kiest de twijfelende burger spruitjes voor zijn geld.
Wat dat met Pechtold te maken heeft? Alles. Hij symboliseert datgene wat conservatieven in de Verenigde Staten een ‘liberal elitist‘ noemen. Hij is hoogopgeleid, enigszins gecultiveerd, belezen en bevlogen, altijd in de plooi en altijd overtuigd van zijn eigen gelijk, zowel intellectueel als moreel. Belangrijker, hij steekt dat gevoel voor superioriteit ook bepaald niet onder stoelen of banken. Emile Roemer cultiveert zich – succesvoller dan Diederik Samsom – als een man van het volk, net als Geert Wilders met zijn Henk en Ingrid.
Van het beoogde electoraat van de PVV gaat Pechtold nooit en te nimmer een stem kapen. Een gedesillusioneerde PVV’er schuift hoogstens richting VVD of SP, maar zal nog niet dood bij “Arrogander” gevonden worden. Van de VVD moet hij het ook al niet hebben: Pechtold is een eurofiele academische dandy die niet begrijpt dat lelijke dingen in de wereld niet per se opgelost worden met meer Europa. Voor strenge christenen tot slot is hij een nazaat van Els “het is volbracht” Borst, dus de ChristenUnie en de SGP vallen ook af.
Blijven over CDA en PvdA. Bij die laatste wordt de vijver leeggevist door Roemer en zijn kongsi en heeft Pechtold het imago toch vooral voor de hoger opgeleiden op te komen, terwijl de meer centristische PvdA’er ook wel zijn heil kan zoeken bij het CDA. De christendemocraten kunnen bogen op een behoorlijke – en, belangrijk, zeer wijdverbreide – landelijke achterban, met veel aandacht voor regionale en lokale issues. Die zijn veel belangrijker dan Europese vergezichten, democratische hervormingen of bevlogen saneringen van het onderwijsstelsel.
D66 moet het hebben van het politieke midden, van de gematigd progressieve denkbeelden. Links en rechts wordt de partij afgetroefd door SP, PVV en VVD. In het midden valt veel te winnen, met name onder de achterban van het CDA. De combinatie van en progressief liberale ideeën – euthanasie, abortus, veel geld naar onderwijs, meer Europa – en een leider die die ideeën bijkans belichaamt is echter te veel van het goede.
Pechtold – die bij het EenVandaag-debat nog net niet ontplofte van verontwaardiging – moet daarom ingeruild worden. Bij voorkeur voor een goedlachse vijftiger met een beetje rust in zijn hoofd, grijs haar, een vriendelijke stem en een groot gevoel voor humor. Eens kijken of Buma daar het hoofd aan kan bieden.
