Zou er een term zijn voor mensen die altijd op iets kunnen mopperen? Van die mensen die vinden dat als Ajax kampioen wordt, PSV het eigenlijk had moeten zijn. Mensen die echt als eerste op Birkenstocks liepen, maar nu iedere huisvrouw uit Almere deze Jezus-Nike’s ontdekt heeft er niet meer aan denken om ze aan te trekken. Is het Nederlands? Of is het universeel? Ik denk het laatste want zelfs Sesamstraat heeft Oscar in de gelederen. En deze week kropen de nodige Oscars weer uit de vuilnisbak, want 18 april is het weer tijd voor Record Store Day.
Eerst even een kleine samenvatting. Record Store Day (RSD) is ooit in het leven geroepen om onafhankelijke platenzaken een hart onder de riem te steken. En om ze flink in het zonnetje te zetten. Tijdens de oprichting van RSD in 2007 hadden de kleinere zaken het namelijk erg moeilijk, en het lot dat de cassetteband is ondergaan moest vinyl en de winkels bespaard blijven. Absoluut een nobel streven, maar ook dit kindje groeide snel op. Sinds de oprichting is er een ware sneeuwbal gaan rollen die steeds groter en groter aan het worden is. Begonnen in Amerika, snel opgepikt in Engeland en nu een wereldwijd fenomeen, RSD bewijst wat nostalgie, social media en slimme marketing kunnen doen.
Centraal in deze marketing staat de speciale releases die alleen tijdens RSD te verkrijgen zijn. Net zoals de onafhankelijke platenzaken was er voor ruimte voor bands die niet bij een groot label getekend waren. Voor deze independents een uitgelezen mogelijkheid om wat meer op de voorgrond te komen staan. Deze speciale uitgaves bestaan bijvoorbeeld een gelimiteerde oplage van een plaat die voor RSD weer eens uit het stof getrokken wordt, en waar mensen weer ouderwets voor in de rij willen liggen. De nostalgische kaart wordt getrokken en tot de laatste druppel uitgemolken, bovendien met resultaat. RSD is mede verantwoordelijk voor de gigantische stijging in de verkoop van vinyl en de belangstelling die hiermee gewekt wordt. Maar dat is precies waar het pijnpunt ligt, want volgens velen is RSD een van de vele speelballen van de grote corporaties geworden.
En hier hebben de Oscars absoluut gelijk in. Op de lijst van dit jaar en de voorgaande twee jaar zijn vooral releases van grote labels te vinden of platen die een bepaalde kitscherige waarde hebben. Zo is dit jaar bijvoorbeeld het album van U2 (dat al via Itunes opgedrongen werd) en een 10 inch van Aha met Take On Me te koop. Die meestal vervolgens op dezelfde dag op Ebay belanden voor een veelvoud van de originele verkoopprijs. Los dat er nog maar weinig mensen op een nieuwe plaat van U2 of de zoveelste foute maar toch wel grappige plaat zitten te wachten, houden de onafhankelijke platenlabels aan RSD een nare smaak over. Niet alleen omdat zij naar de achtergrond gedrongen worden door het geweld van de grote maatschappijen, maar ook omdat de bedrijven waar vinyl geperst kan worden al maanden bezig zijn om RSD voor te bereiden en om te voorzien in de vraag die ontstaat naarmate de dag dichterbij komt en de hype groter wordt.
Dit heeft grote gevolgen voor de kleintjes die geen degelijke planning kunnen maken en lang moeten wachten op een nieuwe oplage als een plaat onverwachts een succes blijkt. Ook voor bands is het een lastig verhaal, aangezien ongeveer 60% van de inkomsten uit de verkoop van merchandise na shows komt. Denk hierbij aan t-shirts, posters en, inderdaad, platen. Inkomsten die hard nodig zijn om benzine te betalen, of een zaal te kunnen huren. Onafhankelijken (zowel bands als labels) voelen zich dus nogal te kakken gezet door wat RSD is geworden. Een commercieel gedrocht van een ooit zo nobel iets.
En hier komt Oscar de hoek om kijken, want hoewel er zeker een kern van waarheid in zit hangt er ook een bepaald soort hypocrisie om heen. Ten eerste is het lekker om je ergens tegen af te zetten, en ten tweede heet het nog altijd Record Store Day. Niet Independent Artist and Label Day. De platenzaken moeten in het zonnetje worden gezet, de speciale releases zijn er alleen maar om wat extra cachet aan het geheel te geven. Het is waar dat de grote labels een monopolie op RSD hebben, en dat de dag meer in het tekenstaat van de commercie.
Maar veel onafhankelijken hebben door diezelfde dag wel flinke stappen kunnen maken, en kunnen groeien naar wat ze nu zijn. Stabiele labels die voor zichzelf kunnen zorgen. Het mag misschien waar zijn dat de puurheid uit RSD verdwenen is, maar dat lijkt me meer dan genoeg reden om hetzelfde te doen als die paar enthousiastelingen in 2007 en snel deze website te checken. Alle Oscars verzamelen, want van 9 tot 15 november is er een plek voor jullie om te laten zien wat RSD mist en wat jullie allemaal in petto hebben. Ik kijk er reikhalzend naar uit, want ook ik vind de releases van dit jaar helemaal niets!
P.s Ik neem 18 april een snipperdag. Voor mij is het iedere dag Record Store Day.
