Noord-Korea is misschien wel de ergste dictatuur op aarde. Kim Jong-un heeft absolute macht, ruimt politieke tegenstanders rücksichtslos uit de weg en het volk verhongert. Over Noord-Korea heeft de Amerikaanse journalist Blaine Harden een intrigerend boek geschreven. Centraal in dit boek staan Kim Il-song, de eerste ‘grote leider’ van Noord-Korea, en MiG-piloot No Kum-sok, die in 1953 op spectaculaire wijze uit deze totalitaire hel wist te ontsnappen. De grote leider en de straaljagerpiloot leest als een thriller en is een must voor iedereen die wat meer wil weten over de Korea-oorlog van 1950-1953 en het ontstaan van de Noord-Koreaanse dictatuur.
In 1950 vielen Noord-Koreaanse troepen, na geheime toestemming van Stalin en Mao, het zuiden binnen. De Zuid-Koreaanse troepen werden aanvankelijk volkomen overrompeld, maar boden daarna echter hardnekkiger weerstand dan Kim Il-song had verwacht. Dit gaf de Amerikanen de tijd om een groot tegenoffensief te organiseren dat op zijn beurt korte metten maakte met het Noord-Koreaanse leger. Dat de Noord-Koreaanse oorlog uiteindelijk resulteerde in een stalemate kwam omdat de Chinezen zich ermee gingen bemoeien. Mao wilde geen Amerikaansgezind buurland aan de grenzen en beschouwde Noord-Korea als een buffer.
De Koreaanse oorlog kostte miljoenen mensenlevens. De meeste slachtoffers waren Noord-Koreaanse burgers die omkwamen tijdens de Amerikaanse terreurbombardementen op Noord-Koreaanse steden. Dit was een oorlogsmisdaad die de Amerikaanse publieke opinie echter volkomen koud liet, een groot contrast met de Amerikaanse reactie op de napalmbombardementen in Vietnam in de jaren zestig. De Noord-Koreanen wilden zich verdedigen maar hadden een luchtmacht van niks, daarom kregen ze in het geheim hulp van de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie stuurde ook piloten die meevochten tegen de Amerikanen, maar omdat Stalin bang was voor een Derde Wereldoorlog mochten de Amerikanen niet weten dat dit Russen waren. Vanwege het feit dat Russen via de radio in het Russisch met elkaar communiceerden kwamen de Amerikanen er niettemin snel achter dat de beste piloten van de Noord-Koreaanse luchtmacht Russen waren, maar ze besloten de oorlog niet te laten escaleren. Ook de Amerikanen wilden geen Derde Wereldoorlog. Het bleef bij een verschrikkelijke kleine oorlog.
Kim Il-song, de ene hoofdpersoon van het boek, was een waardeloze strateeg. Hoewel Stalin en Mao Kim uiteindelijk toestemming gaven voor zijn invasie hadden ze het hem afgeraden omdat ze bang waren voor de grote risico’s. Kim wuifde deze waarschuwingen echter weg als onbetekenend en liet zich vervolgens helemaal in de pan hakken. Alleen dankzij de honderdduizenden Chinese ‘vrijwilligers’ en de Russische piloten kon Noord-Korea de oorlog voortzetten.
Maar terwijl hij faalde als strateeg slaagde Kim als intrigant. De oorlog was voor Kim een handige aanleiding om zich van zijn politieke tegenstanders te ontdoen, die de schuld kregen van zijn eigen falen. Noord-Korea herschreef na afloop van de oorlog de geschiedenis op 1984-achtige wijze. Niet alleen zou Zuid-Korea de oorlog zijn begonnen, maar bovendien was Kim Il-song een briljante strateeg die zijn land naar de eindoverwinning had gebracht en ondertussen snode complotten van spionnen (zijn politieke tegenstanders) op tijd wist te ontmaskeren. Het Noord-Koreaanse volk werd onderdrukt en vermoord, maar had Kim Il-song lief.
No Kum-sok, de andere hoofdpersoon van het boek, was een waardeloze gevechtspiloot. Eigenlijk waren alle Noord-Koreaanse piloten dat. Hun training was te kort om echt goed te zijn en omdat alleen die mensen werden bevorderd die de juiste communistische dingen riepen bestond de luchtmacht alleen maar uit bange ja-knikkers. No Kum-sok deed alsof ook een ja-knikker was, een trouwe communist die trouw was aan de leider en de communistische ideologie, maar hij veinsde dit omdat hij van plan was om te ontsnappen en bang was om ontmaskerd te worden. Gelukkig zijn dogmatici blind voor de werkelijkheid en hebben ze niet door wanneer intelligente mensen vroomheid veinzen. Dit gaf No Kum-sok de gelegenheid om een ontsnappingsplan te bedenken. Over de details van deze ontsnapping wil ik in deze recensie niets verklappen, omdat u dan het boek niet meer hoeft te lezen. Feit is in ieder geval dat No Kum-sok vlak na het beëindigen van de Koreaanse oorlog in een gloednieuwe MiG 15 naar het zuiden wist te vluchten en daarna door de Amerikanen en Zuid-Koreanen als een held werd binnengehaald.
De ontsnapping had echter wel een prijs. Omdat Noord-Korea niet alleen de wetsovertreders straft maar ook hun families een vrienden – een walgelijke praktijk die ze nog steeds bezigen en één van de redenen is waarom Noord-Koreanen zo loyaal zijn aan hun regime – werden een aantal onschuldige mensen geëxecuteerd. No Kum-sok wist dat dit zou gaan gebeuren, maar hij zette toch door omdat hij vermoedde dat hij vroeg of laat als heimelijke Winston uiteindelijk tegen de lamp zou lopen en de mensen om wie hij gaf in Noord-Korea dus sowieso de pineut waren.
Misschien maakt deze moeilijke morele keuze No Kum-sok tot een echte held, iemand die ondanks mogelijke repercussies toch doorzet, omdat hij weet dat hij het moorddadige regime dat miljoenen onderdrukt op deze manier een flinke nederlaag lijdt. De ontsnapping van No Kum-sok bracht een klein militair voordeel, de Amerikanen hadden nu veel kennis over de modernste Russische jager, maar het politieke voordeel was uiteindelijk veel belangrijker. Er was nu eindelijk iemand die kon vertellen hoe verschrikkelijk het Noord-Koreaanse communisme in werkelijkheid was.
N.a.v.: Blaine Harden, De grote leider en de straaljagerpiloot. De spectaculaire ontsnapping van een jonge Noord-Koreaan aan dictator Kim Il-sung (Uitgeverij Balans, Amsterdam 2015). ISBN 9789460038563. 352 pagina´s. 19,95 euro. op de foto de Mig van No Kum-sok in het National Museum of the United States Air Force.
