Afgelopen donderdag stond er dan eindelijk een EU-top op het programma, waarin mogelijke oplossingen voor het bootvluchtelingenprobleem over tafel zullen gaan. Dat is hard nodig: Italië bezwijkt onder de toenemende stroom bootvluchtelingen, voor zover die dat zelf midden op zee al niet doen.
Hopelijk zullen de Europese leiders snel afstappen van de gedachte dat de grenzen sluiten – zoals regeringspartij VVD wil – een serieuze optie is, en willen ze juist toewerken naar een volwaardig Europees asielbeleid dat wél werkt. Met een beetje geluk kunnen we dan ook meteen af van de discussie dat open grenzen en meer bed, bad en brood gelijk staat aan meer vluchtelingen. Die ‘aanzuigende werking’, die liefhebbers van dichte grenzen en het stoppen van hulp aan illegalen zo dikwijls aanhalen, is namelijk niets anders dan een fraai staaltje ongefundeerde Stimmungsmache.
Eergisteren werd bekend dat de minimale opvang in de vijf grootste Nederlandse gemeenten blijft bestaan. Echter is het een goed idee om het in de bootjesdiscussie niet te lang over bed, bad en brood te hebben. Het eerste is een vluchtelingenprobleem, het tweede een illegalenprobleem. Vluchtelingen zullen eerst een reguliere asielprocedure moeten doorlopen voordat zij Nederlander, weer uitgezet of in het uiterste geval illegaal kunnen worden.
En laat het nou net de groep zijn die hoogstwaarschijnlijk echt niet snel terug kan die de oversteek altijd zal blijven wagen. Niet omdat er in de verre toekomst misschien een ovenschaal met lauwwarme croissantjes staat te wachten, maar juist omdat het in het thuisland voor hen nu eenmaal niet veilig meer is.
Iedereen die op de middelbare school het vak Aardrijkskunde heeft gehad weet namelijk dat de redenen waarom mensen naar andere landen vluchten niet alleen uit pull-, maar ook uit pushfactoren bestaan. Wilders en Zijlstra hebben vroeger blijkbaar niet goed opgelet op school. Vluchtelingen wagen hun leven echt niet alleen voor een paar jaar minimale opvang in een karige uithoek van het land (Ter Apel) – ze komen vooral omdat de situatie in hun land van herkomst gewoon uitermate beroerd is. Dat blijkt wel uit het feit dat zelfs Australië – ondanks haar keiharde ‘’You will not make Australia home’’-campagne – nog steeds vele bootjes uit landen als Indonesië en Vietnam op zich af ziet komen.
Dat laat onverlet dat we moeten voorkomen dat mensen in zee gaan met mensensmokkelaars en hun leven riskeren op de Mediterrane wateren. Fort Europa is echter onhaalbaar. Voorstanders van dichte grenzen toveren daarop vaak nog een joker uit hun mouw: de mogelijkheid tot enkel plaatselijke opvang. Op zich is opvang in de regio een puik idee. Echter gaat een grote smak extra Europees geld naar tentenkampen in de regio niet zoveel oplossen. Opvang in de regio staat meestal synoniem voor gure omstandigheden, waarin meerdere families in een tentje moeten vechten tegen de honger en kou. Landen zoals Turkije en Libanon hebben de grootst mogelijke moeite de steeds groter wordende stroom vluchtelingen redelijkerwijs op te vangen, en hebben te maken met toenemende sociale spanningen onder de eigen bevolking. Hoewel meer geld naar de regio wellicht nodig is, is zij daarom slechts de moeite waard als zoethoudertje.
Gelukkig betekent dit niet dat er vandaag niks te doen valt. De oplossing voor het vluchtelingenprobleem ligt immers op Europees niveau: maak het mogelijk om ook buiten Europa een asielprocedure te starten. Aanvragen zouden via speciale asielloketten beoordeeld worden kunnen worden door een centraal Europees Asielkantoor. Op die manier heeft de EU de regie in eigen hand en kan ze vluchtelingen naar draagkracht over haar lidstaten verdelen. Een land als Italië zal daar bijzonder blij mee zijn. Aan vluchtelingen moet zo snel mogelijk duidelijkheid worden geboden, en zij moeten bij toekenning van asiel een veilige reis naar Europa kunnen afleggen. Zo wordt in veel gevallen de noodzaak om die reis op een onveilige manier te maken weggenomen. Laten we dus niet onze tijd verspillen met luchtfietserij over zogenaamd werkende dichte grenzen, maar toewerken naar een effectief Europees asielbeleid.
Arnout Maat is bestuurslid van de Jonge Democraten
