De herdenking in Kamp Vught is niet anders dan andere herdenkingen die op 4 mei gehouden worden. Als het publiek hun plaats heeft ingenomen, verschijnen de notabelen om zich op de eerste rijen te nestelen. De Burgemeester mag in het midden, een laatste overlevende doet het met een stoel aan de zijkant. Diezelfde overlevende mag vervolgens iets zeggen, er is een liedje, een gedicht en een bekende Nederlander sluit af. Met twee minuten stilte, een kranslegging met alweer die notabelen vooraan en alles is voorbij. Het zijn daarom vooral de randzaken die het de moeite waard maken.
Nationaal Monument Kamp Vught bestaat 25 jaar. En de mensen die dat allemaal mogelijk gemaakt hebben staan prominent genoemd in de hal van het bezoekerscentrum. Een van de loten van de Bavaria familie, president-commissaris van Eindhoven Airport, voorzitter van de Raad van Toezicht van Nederland Schoon en lid van de raad van advies van ABN Amro Peter Swinkels is kennelijk extra speciaal, want hij mocht op de foto.
In het bezoekerscentrum bevinden zich ook zaken die er toe doen. Zoals deze stenen die vroeger onderdeel uitmaakten van het monument op de fusilladeplaats van Kamp Vught. Nadat ze twee keer in de jaren negentig met teer zijn besmeurd rest een leven als stille getuige.
De plaats waar de herdenking plaatsvindt is omringd met dubbele rijen prikkeldraad en een sloot. Wachttorens zijn herbouwd om een indruk te geven hoe het was. Van het originele Konzentrationslager Herzogenbusch is slechts een barak in gebruik bij het Nationaal Monument, en doet dienst als expositieruimte. De weinige herbouwde barakken zijn kil. Op het hoogtepunt van de oorlog zaten hier 31.000 gevangenen.
Kamp Vught deed dienst als modelkamp. Toch kwamen er ‘slechts’ 735 mensen om het leven. Deze tafel stond naast een verbrandingsoven en deed dienst om lijken af te leggen. Wreedheden kwamen er in het kamp veelvuldig voor, terwijl aan het eind van de oorlog op de valreep Joden naar Duitsland werden gedeporteerd en massaal executies werden uitgevoerd.
In deze (nagebouwde) cel werden vanwege een vergeldingsactie van SS-Hauptsturmführer Adam Grünewald 75 vrouwen een nacht lang opgesloten. Tien overleefden het drama niet.
Een Joodse man hangt tijdens de herdenking tegen een boom, en leest een tekst van de controversiële Rabbijn Lerner, die bekend staat om zijn kritiek tegen Israel en hun houding tegen Palestina.
Ondertussen is het officiële programma begonnen. Sprekers verhalen over de oorlog, en geven aan dat zoiets nooit meer mag gebeuren. Een enkele waarschuwing klinkt, een kind leest een gedicht. Indrukwekkend is het getuigenverslag van de 93-jarige Marie Verbraeken. Zij is een van de weinige nog levende mensen die het allemaal meemaakten.
Voormalig nieuwslezeres Marga van Praag vertelt over de oorlog die vanwege haar Joodse afkomst altijd in haar leven aanwezig is. Het is een gevoelig verhaal. Ze overschreeuwt zich echter als ze de wreedheden van IS en het groeiende antisemitisme op een hoop gooit met het gescheld op social media.
Tromgeroffel markeert het einde van de toespraken. De burgemeester trekt zijn meest betrokken gezicht en kijkt in de camera. Handen plechtig voor zijn lichaam om de korte tocht naar de kranslegging te aanvaarden. Achter hem lopen de overlevenden.
Een klein meisje kijkt toe als Maria Verbraeken als eerste een krans legt. Na haar volgen internationale en belangrijke mensen. Dan is de herdenking voorbij.
In de bossen nabij Kamp Vught ligt een fusilladeplaats, waar de Duitsers aan het einde van de oorlog meer dan 400 mensen executeerden. Veel mensen komen hier na de plechtigheden in alle rust kijken.
Velen laten een bloemetje achter. Een enkeling herkent een naam uit zijn eigen dorp. Deze mevrouw bleef even staan en tuurde in gedachten verzonken naar het monument.
Dan verscheurt het geluid van een drietal motoren de stilte. De gemeente en een heuse partyservice komen de spullen klaarzetten voor de herdenking van vanavond. De gewone man doet weer een stapje terug, zodat de notabelen hun ding kunnen doen. Een toespraak, een gedicht, een liedje en het gewone volk zit weer achteraan. Morgen is alles weer bij het oude.
