Ondanks internationaal protest, onder anderen van gerenommeerde Oekraïne-kenners, ondertekende de Oekraïense president Petro Porosjenko deze week een omstreden anti-Sovjet wet.
Onder de wet worden symbolen van het communisme – zoals de hamer en de sikkel – verboden. Ook symbolen van het nationaal-socialisme, zoals het hakenkruis, worden illegaal. Maar dezelfde wet maakt beruchte nazi-colloborateurs als Stepan Bandera en Roman Sjoechevitsj, ultranationalisten die door West-Oekraïeners als vrijheidsstrijders worden beschouwd, tot nationale helden.
Beide mannen vochten tijdens de Tweede Wereldoorlog een tijd lang aan de kant van de nazi’s tegen het Rode Leger en hun rebellen-legers deden mee aan pogroms tegen Joden en aan de massamoord op (mogelijk) honderdduizend etnische Polen.
Commentatoren waren vanaf het begin kritisch. Volgens hen was het wetgevingsproces een zootje. Internationale Oekraïne-experts stelden een petitie op, waarin zij Porosjenko opriepen de wet niet te tekenen. “Dit is een enorme vergissing, haast een doodswens gezien de situatie in de Donbas (Oost-Oekraïne – WD), waar een heel andere historische versie van de 20e eeuw bestaat”, schreef David Marples, Oekraïne-kenner van de Universiteit van Alberta, Canada. “Was deze ruwe verkrachting van de geschiedenis nou werkelijk nodig?”
Bijna gelijktijdig met Porosjenko’s besluit om de omstreden wet van kracht te laten worden, werden de namen bekend van de leden van een internationale adviesraad, die de president moeten helpen hervormingen door te voeren.
De lijst leest als een verzameling van bekende neo-conservatieven en ‘vijanden van Poetin’. Onder de adviseurs bevinden zich de voormalige president van Georgië, Michail Saakasjvili – die in eigen land overigens wordt gezocht – en de Zweedse econoom Anders Aslund.
Ook de Republikeinse US-senator John McCain, die een groot voorstander is van Amerikaanse wapenleveringen aan Kiev, stond op de lijst. Maar McCain, die tijdens de revolte in Kiev op de Maidan was te zien met aan zijn zijde extreem-rechtse Oekraïense politici mag niet onder de Amerikaanse wet, tot zijn spijt.
Pikant is ook de benoeming van Carl Bildt, de Zweedse conservatieve ex-premier en minister van Buitenlandse Zaken. Bildt stuurde tijdens de Oekraïense crisis een groot aantal anti-Poetin tweets de wereld in en hij beschouwt zichzelf als een goede vriend van Oekraïne. Maar Bildt houdt ook van geld. Zo werd bekend dat hij niet alleen president Porosjenko gaat adviseren, maar ook de Russische oligarch Michail Fridman. Hoewel Fridman niet, zoals andere Russische oligarchen dit wel zijn, een pion is van Poetins Kremlin, zal Bildts keuze in de ogen van Oekraïense, anti-Russische nationalisten op z’n minst merkwaardig lijken.
Politiek gezien lijkt de benoeming van de Europarlementariër Elmar Brok (CDU) brisant. Brok is lid van Angela Merkels christen-democratische CDU en voorzitter van de Commisie Buitenlandse Zaken in het Europarlement. Broks intensieve betrokkenheid bij een regime dat nu officieel nazi-collaborateurs als nationale helden vereert, is voor veel – vooral linkse – Duitsers zeer problematisch.
