De PvdA-fractie siddert, want Felix Rottenberg gaat de commissie leiden die de kandidatenlijst voor de volgende Kamerverkiezingen moet samenstellen. Rottenberg staat bekend als een meedogenloze vernieuwer, die lak heeft aan reputaties. In 1994, toen hij een soortgelijke klus opknapte, richtte hij een waar bloedbad aan in de toenmalige fractie. Twee derde van de zittende PvdA-Kamerleden moest het veld ruimen of belandde op een onverkiesbare plaats. Veelbelovende nieuwkomers als Rick van der Ploeg, Rob Oudkerk en Adri Duivesteijn kregen vervolgens een prominente plek op de lijst toebedeeld. Jazeker: Van der Ploeg, Oudkerk en Duivesteijn golden ooit als frisse nieuwe gezichten. Wie kan zich daar nog iets bij voorstellen?
Rottenberg mag nu zijn kunsten dus nogmaals vertonen. De commissie die hij leidt, telt maar liefst achttien personen, aanzienlijk meer dan het aantal Kamerzetels dat de PvdA volgens de peilingen zal krijgen. Maar het partijbestuur is er blijkbaar rotsvast van overtuigd dat alles zich ten goede keert als de bezem door de huidige fractie gaat.
Waar komt toch dat heilige geloof in radicale personele vernieuwing vandaan bij politieke partijen? Natuurlijk, de lijsttrekker is belangrijk, en hij dient omringd te worden door enkele aansprekende namen. Maar denken partijbesturen echt dat het wat uitmaakt welke backbencher op nummer 15 of 27 komt?
Volgens de grondwet worden Kamerleden op persoonlijke titel gekozen en zetelen ze als individu. Fracties bestaan formeel niet. In de praktijk maakt slechts een handvol big shots de dienst uit op het Binnenhof: de fractievoorzitters en een kringetje van vertrouwelingen. Zij bepalen de koers en handhaven een strikte fractiediscipline. De rest van de Kamerleden is ‘stemvee’, zoals de vroegere CDA-senator Ad Kaland het noemde. Hun belangrijkste taak is het om op het juiste moment hun arm op te steken als er gestemd wordt. En verder moeten ze vooral hun politieke top niet voor de voeten lopen en niks stoms zeggen in de media. De voorpagina’s halen ze alleen als ze hun fractie met ruzie verlaten of weggestuurd worden wegens gesjoemel of ander onoorbaar gedrag.
Wie heeft er ooit gehoord van (willekeurige voorbeelden!) Manon Fokke, Perjan Moors of Michiel van Nispen? Wie zou kunnen zeggen welke partij ze vertegenwoordigen? De gemiddelde Nederlander kan hooguit tien Kamerleden opnoemen, en dat getal is waarschijnlijk nog aan de optimistische kant.
Maar als de kiezers het overgrote deel van de Kamerleden toch niet kennen, wat heeft het dan voor zin de hele boel voortdurend op te schudden? Rottenberg kan de meeste PvdA’ers beter gewoon laten zitten. Een beetje continuïteit in een fractie kan helemaal geen kwaad.
Als hij even in zijn geheugen graaft zal Rottenberg zich trouwens herinneren dat zijn vernieuwingsoperatie in 1994 ook weinig zoden aan de dijk zette. Integendeel. Ondanks de geheel vernieuwde kandidatenlijst verloor de PvdA toen twaalf Kamerzetels. Het was een van de grootste nederlagen uit de partijgeschiedenis.
