Dinsdag ‘verkiezingen’ in Nederland. Leg dat maar eens aan een buitenlander uit. Ja, er wordt gestemd voor de Eerste Kamer. Ja, er is een uitslagenavond op tv, maar slechts een handjevol Nederlanders (de leden van Provinciale Staten) brengt die dag zijn stem uit. Zo gaat dat sinds 1848. Dinsdag is Nederland dus weer even terug in de 19e eeuw. Span de diligence maar in: de Eerste Kamerverkiezingen komen eraan.
En toch is ook deze stembusgang spannend. Zeker is al dat het kabinet van VVD en PvdA geen meerderheid haalt. Waar het om spant is of de coalitie dat samen met zijn gedoogpartners D66, ChristenUnie en SGP (de ‘Constructieve Drie’) wel lukt. En dan zijn we weer terug in de 19e eeuw: koehandel! Alleen als dinsdag enkele leden van Provinciale Staten niet op hun eigen partij stemmen, kan die meerderheid werkelijkheid worden.
Waar kwam dat wetsvoorstel om de boerka deels te verbieden plotseling vandaan? Vrijwel uit het niets liet de ministerraad vrijdag weten dit voorstel naar de Tweede Kamer te zullen sturen. Het vorige kabinet, dat door Geert Wilders’ PVV werd gedoogd, had een verstrekkender voorstel ingediend. Dat wetsvoorstel sneuvelde in de senaat. De PvdA stemde het weg. Het nieuwe voorstel om de gezichtssluier in scholen, overheidsgebouwen en openbaar vervoer te verbieden, lijkt openlijk hengelen naar steun van PVV’ers in Provinciale Staten om VVD te stemmen. Een soort oproep: help ons aan die extra, zo vurig gewenste restzetel.
Klinkt dat vergezocht? Nou, zelfs het Limburgse Statenlid Jos van Rey, die op voet van oorlog verkeerde met de VVD en geroyeerd werd als partijlid, kreeg van de liberalen de vraag of hij zijn stem aan hen wilde geven. Of en wat hij daarvoor aangeboden heeft gekregen, is onbekend.
Een Statenlid uit Zeeland mocht in de aanloop naar de vorige Eerste Kamerverkiezingen zelfs langskomen in het Torentje van de premier. In ruil voor zijn stem beloofde Rutte zich in te spannen de Hedwigepolder niet onder water te zetten. De inspanning van de premier ten spijt kan in de polder straks worden gezwommen.
Hoe de verkiezingen dinsdag ook uitpakken: Nederland wordt niet onbestuurbaar. Wat helpt is dat de belangrijkste hervormingen van het kabinet al door beide Kamers zijn aangenomen. Toch zal de Eerste Kamer elke dinsdag worden gevraagd met nieuwe wetgeving in te stemmen. De wetgevingsmachine draait nou eenmaal op volle kracht in regelland Nederland. Met koehandel en overtuigingskracht, komt het kabinet een heel eind.
Ja, de 19e eeuw – de tijd waarin elke individuele senator moest worden overtuigd – is écht helemaal terug van weggeweest. Een buitenlander uitleggen hoe ons parlementaire stelsel werkt? Begin er maar niet aan.
De auteur schreef dit stuk op persoonlijke titel.
