Mei is Tweede Wereldoorlog-maand. En ook de Noren draaien volop mee in de herinneringsindustrie. In de tv-serie The heavy water war wordt een vergeten episode opgediept.
Het aardige van vergeten episodes is dat ze in ieder geval leerzaam zijn. Ooit geweten dat het weinig had gescheeld of de Duitsers hadden ook een atoombom gehad? In The heavy water war wordt het keurig uit de doeken gedaan. De naam Werner Heisenberg doet misschien al enge bellen rinkelen. Niet alleen is het een alias van Walter White in Breaking Bad, de Duitse natuurkundige won in 1932 de Nobelprijs en geldt als de grondlegger van de kwantummechanica.
Eind jaren dertig wordt hij opgepakt door de nazi’s die hem beschuldigen van homoseksualiteit. Hij kan zijn straf ontlopen door mee te werken aan een militair onderzoek naar het opwekken van kernenergie. Wanneer uit die experimenten ook een atoombom valt te knutselen waarmee Londen van de kaart kan worden geveegd zou dat heel fijn zijn.
Voor het onderzoek is zwaar water, dat een veel hoger kookpunt heeft, nodig. Over naar Noorwegen. Daar staat in het stadje Rjukan de enige fabriek in Europa die zwaar water produceert. De Duitsers kapen de hele voorraad en wanneer zij Noorwegen hebben bezet, drijven ze de productie op. De geallieerden krijgen lucht van de Duitse atoombomplannen. Koste wat het kost willen zij de Noorse fabriek uitschakelen, zodat ze zelf als eerste De Bom hebben.
Over naar Schotland. Daar trainen Noorse eenheden onder leiding van een Noorse geleerde en een vrouwelijke Britse officier voor een sabotageactie. De teams zullen worden gedropt op een besneeuwde hoogvlakte. En zullen vanaf daar, via een ravijn, bij de slechts via een brug bereikbare streng bewaakte fabriek moeten komen.
Zo schakelt de The heavy water war heen en weer tussen personages en locaties, waarbij de morele dilemma’s van de hoofdpersonen centraal staan. De directeur van de Noorse fabriek staat voor de vraag in hoeverre hij meewerkt met de Duitsers en hoe hij zijn personeel beschermt. Heisenberg laveert tussen onwetendheid en schuldgevoel. Hij benadrukt steeds slechts een wetenschapper te zijn die een krachtige energiebron helpt ontwikkelen, dat je met diezelfde energie ook een massavernietigingswapen kunt maken, daar heeft hij meer moeite mee. In Schotland worstelt de met de vraag hoeveel mensenlevens de sabotage van de fabriek waard is.
Tegelijkertijd wil de serie ook nog een portie romantiek en wat gezinsdrama bieden. In Schotland vallen de Noorse geleerde en de vrouwelijke militair voor elkaar. Heisenberg vindt het maar moeilijk kiezen tussen veiligheid voor zijn gezin of een carrière in de wetenschap. De vrouw van de Noorse fabrieksdirecteur stelt keer op keer zijn collaboratie ter discussie.
The heavy water war wil zo van alles veel zijn, maar schiet op alle fronten net te kort. Door de vele verhaallijnen komen de karakters te weinig uit de verf. Ook de morele dilemma’s zijn wat dik in de verf gezet. Nooit voelen we de echte kwelling van de belangrijke keuzes die er moeten worden gemaakt.
Visueel is de serie een plaatje. Vooral de besneeuwde Noorse locaties ogen erg fraai. Ook is het een verademing dat iedereen nu eens zijn eigen taal spreekt. Het ‘Allo ‘allo-effect is hier gelukkig afwezig. Het sterkste onderdeel van The heavy water war zijn nog de actiescènes. Daar hadden er wel veel meer van in mogen zitten. De pogingen van de Noorse teams om bij de fabriek te komen ademen een lekker jaren zestig- en zeventig-sfeertje, toen er nog WOII-avonturenfilms als The guns of Navarone en Where eagles dare werden gemaakt.
Vermakelijk is ook het Noorse nationalistische sausje dat over de serie is gegoten. De Duitse elite-eenheden schieten nooit raak, behalve dan bij hele gemene executies. De Amerikanen zijn domme botteriken. Wanneer er een Noor het loodje legt, zijn de Britse officieren meteen in diepe rouw. Terwijl een actie waarbij tientallen Engelse soldaten om het leven komen wordt afgedaan als een bedrijfsongevalletje. (‘Ach, ze wisten dat ze toch nooit meer terug zouden komen daarom gaven we ze ook een cyaankalipil mee.‘) Uiteraard skiën de Scandinaviërs de Duitsers op grote achterstand. Als we de Noren toch niet hadden gehad, dan hadden de Duitsers ons nu terug gebombardeerd naar de Steentijd. Tusen takk Norge!
Dvd: The heavy water war. Met: Espen Klouman Høiner, Christoph Bach, Anna Friel, Søren Pilmark.
