“De Amsterdamse financiën zijn een ramp. De Amsterdamse bureaucratie is al jaren een lappendeken van elkaar bestrijdende vorstendommen, jaloerse directeuren van ambtelijke organisaties en eigenwijze stadsdelen. Bestuurlijke diensten – van de dienst metro, verantwoordelijk voor de Noord-Zuidlijn, tot de dienst verantwoordelijk voor de plantsoenen – krijgen jaarlijks een zak geld, vervolgens is het voor de ‘centrale stad’ een raadsel waaraan ze het uitgeven.
We benaderden tientallen (voormalige) ambtenaren en externe adviseurs voor toelichting en wederhoor. Slechts enkelen wilden met ons praten, en dan alleen op basis van volledige anonimiteit. Het is een rode draad in ons verhaal: er heerst over de gemeentefinanciën een totaal gebrek aan transparantie.
In het hele land besteden overheden grootschalige ict-projecten vaak uit aan experts van grote ict-consultancy- bedrijven, zo schreef De Onderzoeksredactie op 11 februari in een artikel over het falen van grootschalige ict-projecten bij het Rijk. Ze leggen niet alleen de uitvoering maar ook de regie over dergelijke projecten maar al te graag in handen van externe experts. Doordat private bedrijven zelf aan het roer staan van grote ict- overheidsprojecten kunnen ze de eigen kas spekken en dijen de projectkosten vaak uit.
Het is een veelvoorkomende tactiek: om te verhullen dat het systeem is mislukt, wordt een nieuw project gestart met hetzelfde doel, maar met een nieuwe naam. En met een nieuwe begroting en planning.
Bovendien had het bestuur nog steeds geen idee hoeveel de diensten en stadsdelen zelf kwijt zouden zijn aan de invoering van het afs – want ironisch genoeg was er niet één boekhouding voor de stad waarin dat terug te vinden zou zijn. De schattingen lopen volgens verschillende betrokkenen uiteen van twaalf tot 25 miljoen euro.
Amsterdam heeft niet alleen geen overzicht over haar financiën. De stad startte vorig jaar een project om haar eigen personeel in kaart te brengen omdat ‘we geen totaaloverzicht hebben van alle medewerkers’, zo vermeldde de website. Het maken van een betrouwbaar overzicht van ‘de aanwezige ict-componenten is niet mogelijk’ en zelfs een lijst van de ict-aanbestedingen die Amsterdam doet, ontbreekt. Elke ochtend kijkt een ambtenaar van de centrale afdeling inkoop naar de website aanbestedingskalender.nl, die alle Nederlandse openbare aanbestedingen publiceert, om te zien of de stad een aanbesteding heeft gedaan. De 59 openbare Europese aanbestedingen die Amsterdam sinds 2009 op het gebied van ict deed, kan hij namelijk niet terugvinden in de eigen administratie. Over de ict-aanbestedingen onder de openbare aanbestedingsgrens kan de gemeente al helemaal niets zeggen. Die kan ze niet terugvinden in haar boekhoudingen en ze staan evenmin op de landelijke aanbestedingskalender.
In 2014 was de gemeente alleen al met het afs honderdduizenden euro’s meer kwijt aan externen dan ze had begroot en in 2013 lagen de kosten bij de Dienst ict voor de externe inhuur meer dan zes miljoen euro hoger dan gepland.
De controlerende functie van de gemeenteraad is verworden tot een bestuurlijke versie van het gokspel balletje-balletje: leden mogen af en toe raden onder welke begroting een miljoenentekort schuil gaat. Meestal hebben ze het mis.”
Het kost wat leesmoeite, want het is een ouderwets degelijk vuistdik onderzoeksjournalistiek artikel, maar dan bent u ook wat informatie rijker: dit artikel in de Groene Amsterdammer, geschreven door de onderzoeksdiehards van De Onderzoeksredactie.
In het artikel wordt glashelder aangetoond wat iedereen al lang weet: de bureaucratie op het Amsterdamse stadhuis is een onvoorstelbare puinhoop. Niemand heeft zicht op de financiën, de gemeenteraad kan niets controleren omdat niemand überhaupt weet onder welke begroting de ene miljoenenfaal is weggeschreven om de andere miljoenenfaal mee te camoufleren en om dat allemaal ‘beter te maken’, (‘maar nu echt!’), werd een nieuw ICT-systeem geïnstalleerd.
U kunt het verhaal nu zelf verder bedenken, want ‘nieuw ICT-systeem’ en ‘stadhuis’ in één zin kán alleen maar eindigen in belastinggeldverslindende ultratragiek.
Kort samengevat: er is in bestuurlijk Amsterdam sprake van Sovjet-achtige nontransparante puinhopen, om daar iets aan te doen werd een peperduur nieuw ICT-systeem ingevoerd, eenmaal ingevoerd werden de puinhopen nog groter en nog ontransparanter, niemand weet nu nog hoeveel belastinggeld deze zoveelste faal heeft gekost, de gemeenteraad al helemaal niet want dat blijkt inmiddels een soort fopvertoning zonder enige controlerende macht te zijn wegens nul beschikbaarheid van financiële gegevens en degene die er echt dik aan hebben verdiend zijn, jawel, de ‘externen’ van de ICT.
Altijd weer de ‘externen’. Veel, heel erg veel ‘externen’.
U mag nu zelf bedenken door welke politieke partijen Amsterdam de afgelopen 70 jaar voornamelijk werd bestuurd en welke politieke kleur de verantwoordelijke wethouders van financiën hadden. En vergeet vooral niet de namen en kleuren van die partijen te onthouden tot aan de eerstvolgende verkiezingen.
