Kun je erachter komen wie er verantwoordelijk is voor onuitvoerbare en andere hinderlijke Europese regels? Kun je in de praktijk politici aanspreken op deze regels? Kun je invloed uitoefenen dat die regels worden aangepast of ingetrokken? Deze vragen staan in deze serie centraal.
Bij Europese kwesties denkt iedereen aan grote thema’s: Griekenland brengt de euro in de problemen, er verdrinken bootvluchtelingen op de Middellandse Zee, Turkije onderhandelt over toetreding en de EU praat met de VS over handelsverdrag TTIP. Deze grote thema’s zijn beeldbepalend, maar ze miskennen dat de EU voornamelijk over kleine thema’s gaat. Waar grote thema’s het nieuws halen en onderwerp zijn van debatten en topontmoetingen, komen kleine thema’s nooit aan bod terwijl het er in aantal veel meer zijn. Europese eenwording vindt vooral ongemerkt met dit soort kleine stapjes plaats. Juist via deze weg neemt de macht van Brussel steeds verder toe.
De consequenties van schijnbaar ‘kleine regeltjes’ kunnen echter groot zijn. In deze serie nemen we als voorbeeld de nieuwe BTW-regels die 1 januari 2015 zijn ingegaan voor het online verkopen van digitale producten.
Durk Kooistra is een kleine internetondernemer die presets voor synthesizers maakt. Een nicheproduct zoals er online vele duizenden worden verhandeld. In gewone mensentaal maakt hij software om muziek te maken: met een door Kooistra gemaakte plug-in krijgen synthesizers er honderden geluiden bij. Plat gezegd gaat het dan om geluiden als ‘wob-wob-wob’ of ‘wah-wah-wah’. Er zijn internationaal honderden concurrenten op deze markt die allemaal unieke presets aanbieden met unieke geluiden. Klanten vinden de producten van Kooistra via internet.
Tot 1 januari kon Kooistra deze producten gewoon internationaal verhandelen, maar de BTW-regels voor digitale producten zijn veranderd. Klanten betaalden altijd het BTW-tarief van het land waar ze iets kochten. De producten van Kooistra kregen dus standaard het Nederlandse tarief van 21 procent BTW. Hier raakt de kleine internetondernemer een groot politiek thema: belastingontduiking. In andere landen is de BTW lager en zijn producten dus goedkoper. Het is dus aantrekkelijk voor Kooistra om zich administratief te vestigen in een land waar de BTW lager is. Grote bedrijven doen dat ook echt.
De oplossing van de EU is om het BTW-tarief te hanteren van het land waar de klant zich bevindt, niet het land waar de verkoper zich bevindt. Als iemand in Nederland een ebook van een Nederlandse ondernemer koopt, betaalt hij het Nederlandse BTW-tarief. Als dezelfde persoon onderweg in Duitsland hetzelfde Nederlandse ebook bij dezelfde Nederlandse ondernemer koopt, betaalt hij het Duitse BTW-tarief. Iedere consument die zich in Duitsland bevindt valt voortaan onder het Duitse tarief, ongeacht waar de verkoper zich bevindt.
Kooistra werd dit jaar opeens met deze nieuwe regels voor digitale producten geconfronteerd. Er kwamen nieuwe verplichtingen: hij moet een speciale server afhuren om te weten vanaf welke IP-adressen aankopen zijn gedaan. Als men vanaf een mobiel apparaat bestelt, moet hij via de locatie-informatie erachter komen waar dat is om te zien welk BTW-tarief geldt. De gegevens moeten tien jaar bewaard blijven. De tijdsinvestering om dit op orde te krijgen is voor Kooistra buiten alle proporties.
In het nieuwe administratieve systeem om BTW-aangifte te doen, het zogeheten MOSS, kan de ondernemer wel in één land aangifte doen voor alle landen samen, maar hij blijft zitten met de administratie welke tarieven bij welke transacties gelden. Dit zijn al snel tientallen verschillende tarieven.
Een kleine ondernemer in digitale producten kan dit oplossen door zijn of haar producten bij een groot bedrijf in de webshop te leggen en ze niet via een eigen webshop te verkopen. Dit kan dus bijvoorbeeld via Apple, die daarmee 30 procent van de omzet afroomt als vergoeding voor deze dienstverlening. Iets soortgelijks geldt voor bijvoorbeeld Amazon. Deze bedrijven verlagen in de nieuwe situatie de administratieve lasten van ondernemers en krijgen zo een enorme machtspositie. Volgens Kooistra is er geen echte keuze meer. Zie hier de perfecte illustratie hoe de EU grote bedrijven bevoordeelt boven kleine. Voor grote bedrijven zijn deze regels immers veel makkelijker te hanteren.
Zo ontstaat een interessante situatie. Grote bedrijven worden bekritiseerd omdat ze belasting ontduiken door zich in Luxemburg te vestigen. De regels die de belastingontduiking van de BTW moeten tegengaan bevoordelen via een andere weg echter diezelfde grote bedrijven. Zij krijgen simpelweg een cadeautje in de schoot geworpen. Het is moeilijk om geen enkel verband te zien met het feit dat het vooral grote bedrijven zijn die in Brussel lobbyisten in dienst hebben. Kleine ondernemers hebben die niet of nauwelijks.
Dit is het tweede deel van een zesdelige serie over Last van Europa. Heeft u ook last van Europees beleid? Meld het via [email protected].
