In deze serie onderzoek ik de vraag of je als burger erachter kunt komen wie er verantwoordelijk is voor de invoering van hinderlijke Europese regels. Ondernemers in digitale producten worden sinds 1 januari 2015 geconfronteerd met een enorme bureaucratie omdat ze het BTW-tarief moeten hanteren van het land waar hun klant zich bevindt. De vraag is wie daar verantwoordelijk voor is. In Den Haag is het eenvoudig de verantwoordelijken aan te spreken: de Tweede Kamer is altijd aan zet. Hoe zit dat in Brussel?
We zagen al dat het Europees Parlement niet verantwoordelijk is voor deze regels. Het Parlement adviseert alleen want de lidstaten beslissen in dit geval gezamenlijk. Toch is het Parlement niet geheel irrelevant: zij vertegenwoordigt immers de stem van de burger en dus zou zij namens de burger advies moeten geven. Dat advies kunnen we vinden in theorie in een database als votewatch.eu. Deze database wordt met enige graagte door voorstanders van Europa genoemd als middel om Europese politiek transparant en inzichtelijk te maken.
Maar helaas: de database zwijgt. Niet alle stemmingen zijn erin opgenomen en de database begint pas in een recent verleden. Dat is relevant omdat veel regels uit Europa er jaren over doen om werkelijkheid te worden. Zo ook bij de BTW-regels: het proces om tot deze regels te komen gaat terug tot 2008. Dat is inmiddels twee Europese Parlementen geleden. Slechts vier van de huidige Nederlandse Europarlementariërs waren toen lid: Esther de Lange (CDA), Lambert van Nistelrooij (CDA), Sophie in ’t Veld (D66) en Bas Belder (SGP). De lange tijdsspanne bemoeilijkt het per definitie om nog iemand aan te spreken. We kunnen alleen te weten komen dat Europarlementariërs van nu aan de bel trekken.
Dit soort databases wordt in Brussel regelmatig opgevoerd als bewijs voor de transparantie van Europa. Maar ook voor de geoefende burger is het betreffende advies onvindbaar. We kunnen daarom alleen gokken wat het Europees Parlement destijds ‘namens de burger’ adviseerde. In alle tekstboeken over Europa is hier hetzelfde over te lezen: het Europees Parlement is al sinds de oprichting in de regel voor meer Europese integratie en wil dus graag harmonisering van regels op Europees niveau, precies wat er bij de BTW-regels voor digitale producten is gebeurd.
Het is aannemelijk dat als vandaag over deze regels zou worden gestemd hetzelfde zou gebeuren. Momenteel vinden heel veel Europarlementariërs bijvoorbeeld dat er harmonisering plaats moet vinden van de vennootschapsbelasting. Dit is immers ook een manier om belastingontduiking – vooral door multinationals – tegen te gaan. Dezelfde achtergrond als de nieuwe btw-regels voor digitale producten dus. En dus wil het Europees Parlement dit aanpakken door meer gelijkschakeling van tarieven of regels.
Voor ondernemers is er naast het Europees Parlement nog een tweede ingang in Brussel: lobbyisten. Ondernemerskoepel VNO-NCW is in Brussel aanwezig en komt daar in allerlei gremia voor ondernemers op. Wat blijkt? VNO-NCW onderschrijft het uitgangspunt dat er btw betaald moet worden in het land waar de consument zich bevindt om ‘gelijke concurrentieverhoudingen’ mogelijk te maken. Wel vindt VNO-NCW dat kleine ondernemers van deze regel moeten worden uitgezonderd. Er zou een omzetdrempel moeten gelden.
En zo gaat dat dus in Brussel: er zijn veel adviseurs in de vorm van het Europees Parlement en de lobby, en zij werken beide in de richting van meer Europa. Nergens wordt duidelijk of de strategie van zowel het Europees Parlement als de lobby een verband heeft met een achterban, die massaal geen weet heeft over deze kwesties en er hooguit achteraf achter komt dat de uitkomst ze niet aanstaat. Niemand in de achterban vroeg om Europese regels, dat bedachten de adviseurs in Europa zelf. De kans is groot dat als men de achterban zou raadplegen, er een andere voorkeur zou zijn.
VNO-NCW signaleert net als Europarlementariërs dat er bepaalde klachten zijn en wil daar iets aan doen. Maar of de door hen bedachte oplossingen ook door de achterban worden onderschreven, weet niemand. De invloed van lobbyisten is altijd vaag en in dit geval is de invloed van het Europees Parlement formeel nul, maar feit is dat beslissers naar al deze adviseurs kunnen wijzen en zo kunnen onderbouwen dat er een achterban voor deze verfoeide maatregelen is. Zo definieert Europa dus ‘draagvlak’.
Dit is het vierde deel van een zesdelige serie over Last van Europa. Heeft u ook last van Europees beleid? Meld het via [email protected].
